ढेपेवाडा
---------
ढेपेवाडा हे नाव मी पहिल्यांदा केव्हा वाचलं ते आठवत नाही. पण गुळवणी महाराज पथावरून (मेहेंदळे गॅरेज रोड) जात असताना ही पाटी मी वाचली असणार. नंतर गेल्या वर्षी मला अखिल भारतीय ब्राह्मण मध्यवर्ती संस्थेचा युवा पुरस्कार मिळाला, तेव्हा त्या पुरस्कारासोबत ढेपेवाड्याचा एक कॉम्प्लिमेंटरी पासही मिळाला. पण तिथं जाण्याचा योग येत नव्हता. मध्यंतरी दिवाळीत माझा मित्र संतोष देशपांडे याच्या सांगण्यावरून मराठी बांधकाम व्यावसायिकांच्या गृहबंध या दिवाळी अंकासाठी गृहखरेदीवर एक छोटासा लेख लिहिला होता. त्या वेळी या मासिकाचे संपादक नितीन ढेपे असल्याचं कळलं होतं. हेच ढेपेवाड्याचे सर्वेसर्वा! नंतर ढेपे यांनी स्वतः मला फोन करून तो लेख आवडल्याचं आवर्जून सांगितलं होतं. फोन नंबरची देवाणघेवाण झाली. मग व्हॉट्सअपवरून क्वचित मेसेज वगैरे. ढेपेवाड्याचे काही प्रमोशनल मेसेजही त्यात असत. शेवटी २५ मार्चला आमच्या लग्नाच्या वाढदिवशी एक दिवस ढेपेवाडा पाहून यावं, असं धनश्रीनं आणि मी ठरवलं. लेकाची परीक्षा असल्यानं मुक्काम वगैरे न करता, फक्त डे टूर घ्यावी, असं ठरलं. त्यानुसार तीन आठवडे आधी ढेपेवाड्याच्या गुळवणी महाराज रस्त्यावरील ऑफिसात जाऊन रीतसर पैसे वगैरे भरून पावती घेतली. तेव्हाच पहिल्यांदा ढेपे यांची भेट झाली. सौ. ढेपेही भेटल्या. याच भेटीत त्यांनी हा वाडा बांधण्यामागचे त्यांचे विचार स्पष्ट केले होते. शहरांतून वाडा संस्कृती आता जवळपास हद्दपार झाली आहे. या वाड्यांबरोबरच तत्कालीन मराठी रीतीरिवाज, सण-समारंभ साजरे करण्याच्या पद्धती, एकत्र कुटुंब किंवा अन्य आप्तेष्टांच्या भेटी-गाठी हे सगळंच आता कमी कमी होत चाललंय. काळानुसार गोष्टी बदलणारच; त्याबद्दल खंत करण्याचं कारण नाही. कारण जे टिकण्यासारखं असतं, ते टिकतंच आणि जे जायला हवं ते आपोआप जातंच हा सृष्टीचा नियम आहे. पण किमान फ्लॅटमध्ये राहणाऱ्या आपल्या पुढच्या पिढीला हा वाडा होता तरी कसा, याची एक झलक पाहायला मिळावी, या हेतूनं ढेपेवाडा उभारल्याचं नितीन ढेपे आवर्जून सांगतात. या ठिकाणी राहण्याची व्यवस्था आहे. मात्र, तिथं मांसाहार किंवा मद्यपान, धूम्रपान आदी गोष्टींना सक्त मनाई आहे. मध्यमवर्गीय मराठमोळ्या लोकांनी इथं कुटुंबांसह, ज्येष्ठांसह यावं आणि एकत्र चार क्षण आनंदात घालवावेत एवढी सरळ आणि स्पष्ट भूमिका आहे. आम्हाला हे आवडलं. ढेपेवाडा पाहण्याची उत्सुकता वाढली...
शुक्रवारी म्हणजे गुड फ्रायडेच्या दिवशी, अर्थात आमच्या लग्नाच्या तेराव्या वाढदिवशी सकाळी सव्वाआठला आम्ही आमच्या कारनं ढेपेवाड्याकडं निघालो. ढेपेवाडा गिरीवनच्या परिसरात आहे, हे माहिती होतं. पण पवनानगरच्या त्या रस्त्यानं कित्येकदा जाऊनही आम्ही गिरीवनकडं कधीच वळलो नव्हतो. पौड गावातून बसस्टँडच्या शेजारून जो रस्ता उजवीकडं पवनानगर, हाडशीकडं वळतो, तिकडं आम्ही वळलो. गिरीवनचा फाटा येण्यापूर्वीच मोबाइल वाजला. ढेपेवाड्यातून फोन होता. नऊला पाच कमी होते. आम्ही निघालोय ना आणि किती वेळात तिथं पोचणार हे विचारण्यासाठी ढेपेवाड्याच्या कर्मचाऱ्याचा तो फोन होता. दहाच मिनिटांत पोचतो, असं सांगून फोन ठेवला. ढेपेवाड्याच्या व्यावसायिकतेची पहिली सुखद चुणूक इथं मिळाली होती. गिरीवनच्या रस्त्यानं पहिल्यांदाच निघालो होतो. काही मराठी कलावंतांनी एकत्र येऊन इथं जागा घेतल्या आहेत आणि बंगले, रिसॉर्ट बांधले आहेत, असं ऐकलं होतं. ही सगळी खासगी मालमत्ता आहे आणि एका कंपनीतर्फे तिथली देखभाल पाहिली जाते, हेही तिथंच वाचलं. (कलाकारांची नावं फार दिसली नाहीत. येताना एका बंगलीवर दिलीप कोल्हटकर हे नाव जाता जाता दिसलं, तेवढंच! असो.) गिरीवनचा रस्ता फारच वाईट होता. डोंगरउतारावरच्या आणि खूप पावसाच्या या भागात डांबरी रस्ता व्यवस्थित राहणं तसं अवघड; पण पहिलं इम्प्रेशन वाईट होतंच. पौड गावात किंवा पुढं ढेपेवाड्याच्या पाट्या नसल्या, तरी गिरीवनात मात्र ठिकठिकाणी ढेपेवाडा कुठं आहे हे दर्शविणाऱ्या छोट्याशा का होईना, पण पाट्या लावलेल्या दिसल्या. चालत्या कारमधून ड्रायव्हरला सहज लोकेट होईल अशा पाटीचा साइझ किती असावा, हे एकदा निश्चित करायला हवं. मला या पाट्या दिसल्या, पण सगळ्यांनाच चटकन लोकेट होतील, अशा वाटल्या नाहीत. तर बऱ्याच पाट्या आणि बराच कच्चा रस्ता ओलांडून आम्ही पुढं गेलो. गिरीवन बरंच मोठं आणि पसरलेलं आहे हे जाणवलं. पवनानगरकडं जाणाऱ्या खालच्या रस्त्यावरून हा एवढा परिसर इथं असेल, याची मुळीच कल्पना येत नाही. एक छोटा डोंगर आणि मागे एक मोठा डोंगर यांच्या बेचक्यात हा परिसर वसवला आहे. गर्द झाडी, छोटे छोटे टुमदार बंगले, काही मोठ्या इमारती असा हा परिसर पाहताना मन प्रसन्न झालं. काही ठिकाणी तर कोकणात आल्याचा फील आला. आम्ही बरंच पुढं गेलो आणि आता गिरीवन संपेल असं वाटत असतानाच एकदाचा ढेपेवाडा आला. आमच्यापुढं एक मोठी बस होती. त्यामुळं ढेपेवाड्याचं प्रथम दर्शन असं घडलंच नाही. कार पार्क करून पुढं गेल्यावरच त्यांचं ते महाद्वार दिसलं आणि मागे बऱ्यापैकी मोठ्ठा असा वाडा... हे दर्शन सुखावणारं होतं. महाद्वारात नोंदणी वगैरे करून खाली तिरक्या रस्त्यानं उतरल्यावर ढेपेवाड्याच्या प्रशस्त अंगणात आम्ही आलो. तिथं समोर तुळशीवृंदावन होतं आणि पुष्कळशी फुलझाडं लावलेली होती. वाड्यात प्रवेश केल्यावर हिरवा झब्बा घातलेला एक हसतमुख तरुण आम्हाला सामोरा आला आणि त्यानं आमचं स्वागत केलं. (धैर्यशील कदम हे त्याचं नाव नंतर कळलं.) वाड्यात उजव्या बाजूला देवघर होतं आणि मुख्य दारातून प्रवेश केल्यावर तो चौक आला. वाडा अगदी टिपिकल मराठी वाड्यासारखा बांधलेला आहे. अविनाश सोवनी यांच्या मार्गदर्शनाखाली वाडा उभारण्यात आल्याचं नंतर वाचनात आलं. तिथं सर्वत्र अत्यंत स्वच्छता होती, ही एकदम जाणवण्यासारखी गोष्ट होती. उजव्या बाजूला चपला काढून आम्हाला एका जिन्यानं खाली नेण्यात आलं. तिथं 'उदरभरण' हा विभाग होता. आम्ही तिथं ब्रेकफास्ट केला. पोहे, इडली-सांबार आदी नेहमीचाच. नंतर लगेच वाडा पाहायला सुरुवात केली. वाड्याचा प्रत्येक भाग अतिशय विचारपूर्वक केल्याचं जाणवत होतं.
नंतर खाली आणि वर राहायला असलेल्या खोल्यांना रागांची नावं दिली होती. (नांदेड सिटीसारखंच वाटलं.) आसावरी, मधुवंती इथंही होते. सगळीकडं भरपूर फोटो काढले. भिंतींवर चित्रं होती. दिवाणखानाही झकास होता. फोटो सेशन तिथंही झालंच. मुलांना खेळण्यासाठी भरपूर काय काय होतं. गुड फ्रायडेची सुट्टी असल्यानं गर्दी बऱ्यापैकी होती. आमच्या पुढं आलेल्या बसमधून महिलांचा एक ग्रुप आला होता. त्यांचा मस्त दंगा सुरू होता. आम्ही तिघंही भरपूर खेळलो. आधी बॅडमिंटन, मग क्रिकेट, नंतर विटीदांडू... नंतर मागच्या बाजूला एक मल्हार नावाचं कोकणी घर आहे. तिथं एरवी डे टूरला आलेल्या लोकांना विश्रांती घेता येते. आम्ही गेलो, तेव्हा त्या महिलांच्या ग्रुपनं जादा चार्जेस भरून हे घर बुक केल्याचं कळलं. मग आम्ही तिथं बाहेर बॅडमिंटन खेळत बसलो. तिथंच एक कोरडी विहीर व रहाट होता. शेजारी पायऱ्या उतरून गेल्यावर पुन्हा छोट्या बागेसारखा एरिया होता. तिथंही झोके होते. खेळून दमल्यावर एक वाजता भूक लागली. पुन्हा आम्ही 'उदरभरण'मध्ये. जेवण लावल्या लावल्या पहिला नंबर आमचाच. इथं चौरंग-पाटांचीही व्यवस्था होती. मग आम्ही तिथंच बसून जेवलो. ब्रेकफास्ट सर्वसामान्य असला, तरी हे जेवण मात्र चांगलं होतं. केशरी जिलेबी, पुरणपोळी-तूप, मसालेभात, मठ्ठा, कोथिंबीर वडी, फुलके, चवळीची उसळ, कोशिंबिरी, लोणचं, कुरडया असा सगळा मस्त बेत होता.
त्यामुळं जेवण दणकूनच झालं. नंतर सरळ वर दिवाणखान्यात जाऊन तिथल्या गादी-लोडांवर आडवे झालो. आमच्यामागोमाग इतरही पाहुणे आले आणि त्यांच्यातल्या ज्येष्ठांनीही तिथं ताणून दिली. अशा ठिकाणी एखाद्या लग्नघरात आल्यासारखं वाटत असतं. (सगळेच काही ओळखीचे नसतात, पण तरी सगळे आपलेच असतात, तो फील!) अर्थात थोड्याच वेळात तिथला माणूस आला आणि इथं झोपू नका, असं सगळ्यांना सांगून गेला. पण ते कोकण घर इतर लोकांना देऊन टाकल्यावर बाकीच्या लोकांनी कुठं बसायचं, हे त्यानं सांगितलं नाही. अर्थात त्याच्याकडं फार कुणी लक्ष न देता लोळायचं तेवढं लोळून घेतलंच. थोडा वेळ आराम करून आम्ही पुन्हा खाली आलो. खालचं स्वयंपाकघर, त्यातल्या जात्यापासून ते कंदिलापर्यंत सर्व जुन्या जतन करून ठेवलेल्या गोष्टी, अगदी भिंतीवरच्या जुन्या खुंटीपासून ते जुन्या पद्धतीच्या त्या काळ्या दिव्यांच्या बटणांपर्यंत सर्व गोष्टी इथं एकदम ऑथेंटिक वाटत होत्या. चौसोपी वाड्याचा चौक आणि शेजारच्या एका सोप्यावर असलेला झोपाळा व दिवाण हे बहुतेकांचं आकर्षण होतं. शेजारी एका खोलीत जुन्या पद्धतीच्या आरामखुर्च्या होत्या. तिथंही फोटो काढले. मग ओसरीवरचं देवघर पाहिलं. हे देवघर मुख्य दाराच्या बाहेर कसं, असा प्रश्न मात्र मला पडला. देवघर हे वाड्याच्या आतच असायला हवं ना! असो. बाहेर अंगणात फिरलो. तिथं अनेक वेगवेगळी फुलझाडं आणि आकर्षक फुलं होती. केळीचं झाड होतं व त्याला एक घडही लगडलेला होता. भरपूर फोटो झाले. तोपर्यंत चार वाजत आले होते. चार वाजता चहाचं बोलावणं आलं. पुन्हा 'उदरभरण'मध्ये जाऊन चहा घेतला. सोबत कांदाभजीही होती. पण दुपारचं जेवण एवढं झालं होतं, की चक्क त्या भज्यांचा मोहही पडला नाही. सव्वाचारला आम्ही बाहेर पडलो, ते ढेपेवाड्याच्या सुखद आठवणी मनात ठेवूनच.
आपल्या प्रियजनांसोबत एक दिवस घालवायला किंवा अगदी राहायलाही हे उत्तम ठिकाण आहे, यात शंकाच नाही. अर्थात तिथं आणखीही सुख-सुविधा करता येतील. विशेषतः ब्रेकफास्टमध्येही इडली-सांबारऐवजी आणखी काही मराठमोळे पदार्थ - जसं थालीपीठ, शेंगोळी, वरणफळं असं काही देता येईल का, याचा ढेपेंनी जरूर विचार करावा. वाड्याच्या आजूबाजूला अजून बसायला बाक आणि थोडी सावली केली तर त्याचाही उपयोग होईल. खर्चाच्या दृष्टीनं पाहिलं, तर डे टूर ओके आहे, पण मुक्काम किंचित महाग वाटू शकतो. पण तिथल्या आनंदापुढं काहींना कदाचित ही किंमतही फार वाटणार नाही. हा ज्याचा त्याचा प्रश्न! एकंदर पाच स्टारपैकी स्टार द्यायचे झाल्यास मी ढेपेवाड्याला साडेतीन स्टार देईन.
----
(अधिक माहितीसाठी www.dhepewada.com या साइटला भेट द्या.)
---
---------
ढेपेवाडा हे नाव मी पहिल्यांदा केव्हा वाचलं ते आठवत नाही. पण गुळवणी महाराज पथावरून (मेहेंदळे गॅरेज रोड) जात असताना ही पाटी मी वाचली असणार. नंतर गेल्या वर्षी मला अखिल भारतीय ब्राह्मण मध्यवर्ती संस्थेचा युवा पुरस्कार मिळाला, तेव्हा त्या पुरस्कारासोबत ढेपेवाड्याचा एक कॉम्प्लिमेंटरी पासही मिळाला. पण तिथं जाण्याचा योग येत नव्हता. मध्यंतरी दिवाळीत माझा मित्र संतोष देशपांडे याच्या सांगण्यावरून मराठी बांधकाम व्यावसायिकांच्या गृहबंध या दिवाळी अंकासाठी गृहखरेदीवर एक छोटासा लेख लिहिला होता. त्या वेळी या मासिकाचे संपादक नितीन ढेपे असल्याचं कळलं होतं. हेच ढेपेवाड्याचे सर्वेसर्वा! नंतर ढेपे यांनी स्वतः मला फोन करून तो लेख आवडल्याचं आवर्जून सांगितलं होतं. फोन नंबरची देवाणघेवाण झाली. मग व्हॉट्सअपवरून क्वचित मेसेज वगैरे. ढेपेवाड्याचे काही प्रमोशनल मेसेजही त्यात असत. शेवटी २५ मार्चला आमच्या लग्नाच्या वाढदिवशी एक दिवस ढेपेवाडा पाहून यावं, असं धनश्रीनं आणि मी ठरवलं. लेकाची परीक्षा असल्यानं मुक्काम वगैरे न करता, फक्त डे टूर घ्यावी, असं ठरलं. त्यानुसार तीन आठवडे आधी ढेपेवाड्याच्या गुळवणी महाराज रस्त्यावरील ऑफिसात जाऊन रीतसर पैसे वगैरे भरून पावती घेतली. तेव्हाच पहिल्यांदा ढेपे यांची भेट झाली. सौ. ढेपेही भेटल्या. याच भेटीत त्यांनी हा वाडा बांधण्यामागचे त्यांचे विचार स्पष्ट केले होते. शहरांतून वाडा संस्कृती आता जवळपास हद्दपार झाली आहे. या वाड्यांबरोबरच तत्कालीन मराठी रीतीरिवाज, सण-समारंभ साजरे करण्याच्या पद्धती, एकत्र कुटुंब किंवा अन्य आप्तेष्टांच्या भेटी-गाठी हे सगळंच आता कमी कमी होत चाललंय. काळानुसार गोष्टी बदलणारच; त्याबद्दल खंत करण्याचं कारण नाही. कारण जे टिकण्यासारखं असतं, ते टिकतंच आणि जे जायला हवं ते आपोआप जातंच हा सृष्टीचा नियम आहे. पण किमान फ्लॅटमध्ये राहणाऱ्या आपल्या पुढच्या पिढीला हा वाडा होता तरी कसा, याची एक झलक पाहायला मिळावी, या हेतूनं ढेपेवाडा उभारल्याचं नितीन ढेपे आवर्जून सांगतात. या ठिकाणी राहण्याची व्यवस्था आहे. मात्र, तिथं मांसाहार किंवा मद्यपान, धूम्रपान आदी गोष्टींना सक्त मनाई आहे. मध्यमवर्गीय मराठमोळ्या लोकांनी इथं कुटुंबांसह, ज्येष्ठांसह यावं आणि एकत्र चार क्षण आनंदात घालवावेत एवढी सरळ आणि स्पष्ट भूमिका आहे. आम्हाला हे आवडलं. ढेपेवाडा पाहण्याची उत्सुकता वाढली...
त्यामुळं जेवण दणकूनच झालं. नंतर सरळ वर दिवाणखान्यात जाऊन तिथल्या गादी-लोडांवर आडवे झालो. आमच्यामागोमाग इतरही पाहुणे आले आणि त्यांच्यातल्या ज्येष्ठांनीही तिथं ताणून दिली. अशा ठिकाणी एखाद्या लग्नघरात आल्यासारखं वाटत असतं. (सगळेच काही ओळखीचे नसतात, पण तरी सगळे आपलेच असतात, तो फील!) अर्थात थोड्याच वेळात तिथला माणूस आला आणि इथं झोपू नका, असं सगळ्यांना सांगून गेला. पण ते कोकण घर इतर लोकांना देऊन टाकल्यावर बाकीच्या लोकांनी कुठं बसायचं, हे त्यानं सांगितलं नाही. अर्थात त्याच्याकडं फार कुणी लक्ष न देता लोळायचं तेवढं लोळून घेतलंच. थोडा वेळ आराम करून आम्ही पुन्हा खाली आलो. खालचं स्वयंपाकघर, त्यातल्या जात्यापासून ते कंदिलापर्यंत सर्व जुन्या जतन करून ठेवलेल्या गोष्टी, अगदी भिंतीवरच्या जुन्या खुंटीपासून ते जुन्या पद्धतीच्या त्या काळ्या दिव्यांच्या बटणांपर्यंत सर्व गोष्टी इथं एकदम ऑथेंटिक वाटत होत्या. चौसोपी वाड्याचा चौक आणि शेजारच्या एका सोप्यावर असलेला झोपाळा व दिवाण हे बहुतेकांचं आकर्षण होतं. शेजारी एका खोलीत जुन्या पद्धतीच्या आरामखुर्च्या होत्या. तिथंही फोटो काढले. मग ओसरीवरचं देवघर पाहिलं. हे देवघर मुख्य दाराच्या बाहेर कसं, असा प्रश्न मात्र मला पडला. देवघर हे वाड्याच्या आतच असायला हवं ना! असो. बाहेर अंगणात फिरलो. तिथं अनेक वेगवेगळी फुलझाडं आणि आकर्षक फुलं होती. केळीचं झाड होतं व त्याला एक घडही लगडलेला होता. भरपूर फोटो झाले. तोपर्यंत चार वाजत आले होते. चार वाजता चहाचं बोलावणं आलं. पुन्हा 'उदरभरण'मध्ये जाऊन चहा घेतला. सोबत कांदाभजीही होती. पण दुपारचं जेवण एवढं झालं होतं, की चक्क त्या भज्यांचा मोहही पडला नाही. सव्वाचारला आम्ही बाहेर पडलो, ते ढेपेवाड्याच्या सुखद आठवणी मनात ठेवूनच.
आपल्या प्रियजनांसोबत एक दिवस घालवायला किंवा अगदी राहायलाही हे उत्तम ठिकाण आहे, यात शंकाच नाही. अर्थात तिथं आणखीही सुख-सुविधा करता येतील. विशेषतः ब्रेकफास्टमध्येही इडली-सांबारऐवजी आणखी काही मराठमोळे पदार्थ - जसं थालीपीठ, शेंगोळी, वरणफळं असं काही देता येईल का, याचा ढेपेंनी जरूर विचार करावा. वाड्याच्या आजूबाजूला अजून बसायला बाक आणि थोडी सावली केली तर त्याचाही उपयोग होईल. खर्चाच्या दृष्टीनं पाहिलं, तर डे टूर ओके आहे, पण मुक्काम किंचित महाग वाटू शकतो. पण तिथल्या आनंदापुढं काहींना कदाचित ही किंमतही फार वाटणार नाही. हा ज्याचा त्याचा प्रश्न! एकंदर पाच स्टारपैकी स्टार द्यायचे झाल्यास मी ढेपेवाड्याला साडेतीन स्टार देईन.
----
(अधिक माहितीसाठी www.dhepewada.com या साइटला भेट द्या.)
---
