लंडनला जाताय? मग हे वाचा...

लंडन प्रवास मार्गदर्शिका 
------------------------------

लंडनवारीचे ब्लॉग वाचल्यानंतर अनेकांनी लंडनला जायचे असल्यास काय काय करावे आणि काय करू नये, याची विचारणा केली. मी शेवटचा ब्लॉग याच विषयावर लिहिणार होतो. परंतु त्यापेक्षा थेट फेसबुकवर पोस्ट केल्यास अधिक जणांपर्यंत पोचेल असं वाटलं. त्यामुळे इथंच लिहितो आहे. (पण अखेर पुन्हा हा मजकूर आता ब्लॉगवर घेतो आहे; कारण फेसबुक पोस्ट शोधून लिंक देणं जरा कठीण आहे...) 

तर लंडनवारी... पूर्वतयारी आणि इतर उपयुक्त माहिती अशी : 

व्हिसा

१. ब्रिटन किंवा यूके हा देश तसा महागडा आहे. पौंड व रुपया यांचा विनिमय दर जवळपास १०७ रुपयांना एक पौंड असा (सध्या) आहे. हा कमी किंवा जास्त होऊ शकतो. मात्र, कमी झाल्याचा इतिहास नाही. 

२. व्हिसा मिळताना ‘युनायटेड किंगडम’चा मिळतो. कमीत कमी सहा महिन्यांचा ते जास्तीत जास्त दहा वर्षांचा मिळू शकतो. पर्यटक म्हणून जात असल्यास सहा महिन्यांचा काढावा. यासाठी साधारण १४ हजार रुपये प्रतिव्यक्ती फी आहे. मात्र, ब्रिटनने अलीकडेच या व्हिसा फीमध्ये वाढ केल्याचे माझ्या वाचनात आले. ऑक्टोबरपासून ती वाढ लागू होणार आहे. त्यामुळे दीड ते दोन हजार रुपये वाढतील, असे गृहीत धरा.

३. पुण्यात व्हीएफएस या कंपनीकडे अनेक देशांच्या व्हिसाचे काम होते. ही कंपनी एजंटसारखे काम करते. पूर्वी विमाननगरला ऑफिस होतं. आता वानवडीत आहे. अमेरिकेच्या व्हिसासाठी फक्त मुंबईला जावे लागते आणि तिथं इंटरव्ह्यू असतो. ब्रिटनच्या व्हिसासाठी (किंवा अन्य कुठल्याही देशाच्या व्हिसासाठी) मुलाखत वगैरे काही नसते.

४. खासगी ट्रॅव्हल एजंटकडून व्हिसासाठी अर्ज केल्यास ते आणखी अडीच ते तीन हजार रुपये प्रति व्यक्ती घेतात. आपल्याला आत्मविश्वास असल्यास आपण स्वत: ऑनलाइन अर्ज करू शकतो. आम्ही या वेळी एजंटच्या माध्यमातून व्हिसा मिळविला. मात्र, पुढच्या वेळी स्वत: ऑनलाइन अर्ज करणार हे नक्की.

५. अर्ज केल्यानंतर साधारण १५ दिवसांत व्हिसा येईल, असे एजंट सांगतात. पुण्याहून आपले अर्ज मुंबईतील यूके कौन्सुलेटमध्ये जातात. तिकडून मंजूर होऊन आल्यावर व्हिसाचा शिक्का असलेले पासपोर्ट घरपोच येतात. त्यासाठीचे कुरिअर चार्जेस आपल्याला अर्ज करतानाच भरावे लागतात. आता व्हीएफएस किंवा कुठेही रोख रक्कम घेतली जात नाही. सर्व पेमेंट कार्डने किंवा ऑनलाइनच होते. त्याची रीतसर पावती आपल्याला मिळते. आमचा व्हिसा आठवड्यात आला. (यापूर्वी आम्हाला २०२० मध्ये मिळाला होता, मात्र, तेव्हा कोव्हिडमुळे जाता आले नव्हते. मात्र, त्यांच्याकडे तशी नोंद असणार. त्यामुळे व्हिसा मिळणे सोपे गेले.)

६. व्हिसासाठी भरपूर कागदपत्रे, प्रॉपर्टीचे तपशील मागतात. तीन वर्षांचे इन्कम टॅक्स रिटर्न, बँक खात्यांची सहा महिन्यांची स्टेटमेंट, प्रॉपर्टी टॅक्स असं आपल्याकडं जे जे आहे ते सगळं द्यावं लागतं. विमानाची तिकिटे आधी काढलेली असण्याची आवश्यकता नाही. मात्र, काढलेली असल्यास ती जरूर जोडावीत. त्यांना तुम्ही परत येणार आहात, याची खात्री हवी असते. त्यामुळे रिटर्न तिकिटे असतील, तर व्हिसा मंजूर होणे सोपे जाते.

७. नोकरी करत असाल, तर रजेचा अर्ज व पुन्हा कुठल्या तारखेला जॉइन होणार हे सांगणारे वरिष्ठांच्या सहीचे पत्र लागते.

८. तुम्ही तिथे नातेवाइकांकडे जाणार असाल, तर त्यांची सगळी कागदपत्रे आणि आमंत्रणाचे पत्र लागते. त्यांचा पासपोर्ट, तिकडचा व्हिसा, घरच्या पत्त्याचा पुरावा असं सगळं जोडावं लागतं.

९. हॉटेलमध्ये राहणार असाल, तर त्या हॉटेलचे कन्फर्म बुकिंग, पत्ता, त्यांची मेल असं सगळं लागतं.

चलन, फॉरेक्स कार्ड

१. ब्रिटनचे चलन पौंड आहे. तिकडे आता बहुतांश व्यवहार कॅशलेस होतात. त्यामुळे पूर्वीसारखे इकडून नोटांच्या रूपात परकीय चलन न्यायची गरज नाही. नेलेच तर अगदी थोडे, म्हणजे अगदी १०० पौंड एवढेच नाममात्र न्यावे. खरं तर एवढ्याही रोख चलनाची तिथे गरज पडत नाही.

२. फॉरेक्स कार्ड प्रत्येकाकडे अत्यावश्यक आहे. तिथे बस किंवा अंडरग्राउंड ट्रेनसाठी हे कार्ड अतिशय उपयुक्त आहे. हे कार्ड नसेल तर आपण सार्वजनिक वाहनाने प्रवास करूच शकत नाही. प्रत्येक वेळी तिथे हे कार्ड टॅप करावे लागते. ते कार्ड काँटॅक्टलेस असेल याची खात्री करून घ्यावी. आम्ही एचडीएफसीची फॉरेक्स कार्डं नेली होती. या कार्डासाठी बँक ५९० रुपये एकरकमी घेते. कार्ड मिळण्यासाठी आपले खाते त्या बँकेत असणे आवश्यक आहे. शिवाय पासपोर्ट, आधार, पॅन हे या कार्डासाठीच्या अर्जाला जोडावे लागते.

३. ऑयस्टर कार्ड - लंडन म्हटलं, की अनेकांना ऑयस्टर कार्ड आठवते. हे तिथल्या सार्वजनिक वाहतुकीसाठीचे उपयुक्त कार्ड आहे. मात्र, आपण नेलेले फॉरेक्स कार्डही बस किंवा अंडरग्राउंड ट्रेनला चालत असल्याने वेगळे ऑयस्टर कार्ड घेण्याची मुळीच गरज नाही. ऑयस्टर कार्ड फक्त बस किंवा ट्रेनला चालते. आपले कार्ड हॉटेल किंवा अन्यत्र कुठेही चालते. त्यामुळे ते एक कार्ड असले, की पुरेसे आहे.

४. किती चलन अपलोड करावे? - आपण आठ ते दहा दिवसांसाठी जाणार असू आणि आपल्या नातेवाइकांकडे राहण्याची सोय असेल, तर ५०० पौंड एका कार्डावर अपलोड केले तरी रग्गड होतात. 

५. महत्त्वाचे - एकदा लंडनमध्ये पाय टाकला, की दर वेळी एवढे पौंड गेले म्हणजे एवढे एवढे रुपये गेले, असा सतत विचार करू नये. पौंडातच विचार करावा व तसे खर्च करावेत. नाही तर फ्रस्टेशन येण्याची शक्यता असते.

सिम कार्ड

१. आम्हाला व्हिसाबरोबर तीन सिम कार्डं गिफ्ट मिळाली होती. ती लंडनमध्ये उतरल्याबरोबर activate झाली. याचा चांगला उपयोग झाला. शिवाय मी 'एअरटेल'चा दहा दिवसांचा इंटरनॅशनल रोमिंग प्लॅन घेतला होता. (२९९९ रु.) हे रोमिंग आम्ही जाताना कैरोला थांबलो होतो, तिथंही चाललं. (आधी त्यांच्या साइटवर इजिप्त व यूके वेगवेगळ्या यादीत दाखवले होते. प्रत्यक्षात यूकेसाठी घेतलेलं रोमिंग इजिप्तमध्येही चाललं...)

२. मला विचाराल, तर आपल्या सर्व्हिस प्रोव्हायडर कंपनीकडून रोमिंग activate करून घेतलेलं चांगलं. आपले नंबर आपल्या फॉरेक्स कार्डला जोडलेले असतात. त्याचे एसएमएस यायला हवे असतील (आणि ते यावेत अशी सोय असावी) तर आपल्याच नंबरवर इंटरनॅशनल रोमिंग घेणं इष्ट. आम्हाला मिळालेल्या तीन कार्डांचा डेटासाठी चांगला उपयोग झाला. शिवाय लंडनमध्ये काही ठिकाणी त्यांच्याच सिमला रेंज येत होती. तेव्हा दोन्ही सोयी करून ठेवलेल्या बऱ्या. महत्त्वाचं म्हणजे मी मेव्हण्याच्या घरी राहत होतो त्यांचं 'वायफाय' आम्हाला वापरायला मिळत होतं. त्यामुळे गिफ्ट सिमवरचा डेटा बराच वाचला. त्यामुळे आम्हाला तिकडे टॉपअप करायला लागलं नाही. पण एरवी तशी गरज भासू शकते. पण ते सहज कुठेही करता येतं. फार महागही नाही. 

इतर काही Do's & Don'ts

१. लंडनमध्ये गेल्यावर City Mapper नावाचे ॲप आहे ते जरूर डाउनलोड करावे. अतिशय उपयुक्त आहे. लंडनमध्ये इंग्लिश भाषेमुळे मुळात आपल्याला काही परके वाटतच नाही. त्यामुळे चुकायचे म्हटले तरी चुकू शकणार नाही. सर्वत्र नकाशे, दिशादर्शक फलक लावलेले असतात. शक्यतो कुणाला विचारायची वेळ येऊ नये, असेच सगळे नियोजन असते.

२. लंडन आय, मादाम तुस्साँ किंवा लॉर्ड्स क्रिकेट ग्राउंड अशा लोकप्रिय पर्यटनस्थळी प्रचंड गर्दी असते. त्यामुळे या ठिकाणी जायचे ऑनलाइन बुकिंग केल्यास फायदेशीर ठरते.

३. इकडे खासगी वाहने किंवा टॅक्सी महाग आहे. त्यामुळे सगळे जण अंडरग्राउंड ट्रेन किंवा बस वापरतात. इथल्या लाल डबल डेकर बस प्रसिद्ध आहेत. त्यातून जरूर फिरावे. अंडरग्राउंड ट्रेनमध्ये शहर दिसत नाही. बसमध्ये आयते शहरदर्शनही होते. बसला काही विशिष्ट टप्प्यांपर्यंत सरसकट १.७५ पौंड तिकीट आहे. बसमध्ये कायम पुढच्याच दाराने चढावे लागते. कंडक्टर नसतो. ड्रायव्हरसमोर मशिन असते, तिथे कार्ड टॅप करावे लागते. 

४. अंडरग्राउंड ट्रेन हे एक वेगळेच, प्रचंड विश्व आहे. याची सर्व माहिती इंटरनेटवर उपलब्ध आहे. ती जरूर वाचावी. लंडनमधील भुयारी रेल्वे १८६३ मध्ये सुरू झाली आहे. अगदी अलीकडे नवी एलिझाबेथ लाइन सुरू झाली आहे.

५. हिथ्रो विमानतळावरून मध्यवर्ती शहरात येण्यासाठी हिथ्रो एक्स्प्रेस नावाची ट्रेन आहे. ती किंवा नवी एलिझाबेथ लाइन जरा महाग आहे. त्याऐवजी सरळ पिकॅडिली लाइन घेऊन शहरात यावे. ते स्वस्त पडते.

६. इकडे सार्वजनिक वाहनांत कुणीही कुणाच्या भानगडीत लक्ष घालत नाही. आपणही एखाद्या व्यक्तीकडे टक लावून पाहणे किंवा फोटो काढणे असभ्यपणाचे मानले जाते. ते टाळावे. (अनेकदा निग्रहाने तसे करावे लागते. पण तसेच करावे.)

७. रस्ता ओलांडताना ‘पादचारी प्रथम’ असा नियम इथे आहे. प्रत्येक चौकात रस्ता ओलांडण्यासाठी सिग्नलचे बटण असते. ते दाबून वाट पाहावी. पादचाऱ्यांसाठीचा सिग्नल हिरवा झाल्यावर बिनधास्त रस्ता ओलांडावा. कितीही भरधाव गाडी, बस येत असेल तरी ती पांढऱ्या रेषेच्या आत थांबते म्हणजे थांबते. दोन गाड्यांमध्ये साधारणपणे आठ ते दहा फूट अंतर ठेवतात. बससाठी वेगळी लेन असते. बसवाले त्याच लेनमधून जातात. सायकलस्वार भरपूर आहेत. बसने त्यांना ओलांडू नये, अशी सूचना सर्वत्र बस ड्रायव्हरसाठी असते.

८. इथे भरपूर बागा आहेत. तिथं निवांत बसून तुम्ही काहीही खाऊ शकता, पिऊ शकता. जागोजागी डस्टबिन आहेत. त्यांचा वापर करावा लागतो.

९. इकडे सार्वजनिक स्वच्छतागृहे एकूण कमी दिसली. अंडरग्राउंड स्टेशन्सवर ती सोय नाही. त्यामुळे शक्यतो म्युझियम्स, हॉटेल आदी ठिकाणी मोकळे व्हावे व मगच मोठा प्रवास सुरू करावा.

१०. अंडरग्राउंडमध्ये अनेक ट्रेनमध्ये एसी नाही. जुन्या लाइन आहेत. व्हिक्टोरियासारख्या लाइनवर चक्क उकडते. इथले हवामान अत्यंत बेभरवशाचे आहे. त्यामुळे वॉटरप्रूफ शूज, जर्किन आणि छत्री जवळ बाळगणे आवश्यक ठरते.

----

लंडनवारीचे तपशीलवार वर्णन वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा...

-----