खग येती कोटरासी...
-----------------------
गुरुवार, ७ जून २०१८
सहल आता अंतिम टप्प्यात आली होती. आज फक्त जुरांग बर्ड पार्कला भेट होती. त्यानंतर संध्याकाळचा वेळ शॉपिंगसाठी फ्री होता. दुसऱ्या दिवशी सायंकाळी सातला परतीची फ्लाइट होती. नेहमीप्रमाणे सकाळी ब्रेकफास्ट वगैरे करून पावणेनऊला लॉबीत येऊन थांबलो. आज जरा सगळे निवांत होते. त्यामुळं बसही थोडी उशिरा सुटली. सरिनाला 'र' आणि 'ड' म्हणता यायचं नाही. त्यामुळं ती 'जुरांग बर्ड पार्क'चा उच्चार 'ज्युओंग बप्पा' असा काही तरी करायची. आमचा गाइड कुणाल गाडीत असला, तर तो गाडी सुटताना रोज 'गणपतीबाप्पा मोरया'चा गजर करायचा. मी म्हटलं, सरिनाला वाटेल, की आपल्याकडं पण गणपती नावाचं बर्ड पार्क आहे की काय!
जुरांग बर्ड पार्क मलेशियाच्या सीमेच्या बाजूला होतं. त्या पार्कपासून अवघ्या वीस-बावीस किलोमीटरवर मलेशियाची सीमा होती. सिंगापूर ते क्वालालंपूर हा प्रवास अनेक पर्यटक बसनंच करतात. साधारण तीनशे-साडेतीनशे किलोमीटरचं हे अंतर बस पाच तासांत पार करते. विमानानं जायला अर्धा-एक तास लागत असला, तरी इमिग्रेशन वगैरे सोपस्कार करून प्रवासाचा वेळ पाच तासांवर जातोच. त्यापेक्षा अनेक पर्यटक बसनंच जातात. थोड्याच वेळात बर्ड पार्क आलं. हेही सिंगापुरातलं एक लोकप्रिय ठिकाण असल्यानं तिथं गर्दी होतीच. इथं गेल्या गेल्या पेंग्विन पाहायला मिळाले. या पक्ष्याविषयी मला आकर्षण आहे. मध्यंतरी 'एम्परर पेंग्विन'विषयी एक फिल्म पाहिली होती, तेव्हापासून तर विशेषच... सिंगापुरात अंटार्क्टिकाप्रमाणं नियंत्रित तापमान तयार करून त्यात हे पक्षी ठेवण्यात आले आहेत. तिथं त्यांना हिंडायला-फिरायला मोकळी जागा होती. पण काही झालं तरी तो परक्या भूमीवरचा बंदीवासच... एकदम सावरकर आठवले. आपलं मन पक्ष्यापेक्षाही वेगवान... कुठून कुठं जाईल, सांगता येत नाही. अंटार्क्टिका खंडात माणसाचं नखही दिसायची शक्यता नसताना इथं काचेपलीकडं माणसांच्या झुंडीच्या झुंडी पाहून त्या पेंग्विनना काय वाटत असेल, याचा मी विचार करत बसलो. हा अत्यंत बुद्धिमान पक्षी आहे, असं म्हणतात. त्यातले अनेक कित्येक मिनिटे अजिबात हालचाल न करता तस्सेच उभे होते. 'गेलाबिला की काय,' असा खास भारतीय विचार माझ्या मनात डोकावला खरा... पण त्यांच्या त्या निद्राराधनेत अजिबात व्यत्यय आणू नये, असंही वाटलं. पेंग्विन पक्ष्यांना खायला घालण्याचा एक खेळ बाहेरच्या बाजूला सुरू होता. हे पेंग्विन आफ्रिकेतले होते म्हणे. त्यामुळं ते सामान्य तापमानात राहू शकतात. पाण्यात टाकलेले मासे पकडायची त्यांची धडपड मुलांना मजेशीर वाटत होती. एरवी कधी बघायला न मिळणारे हे पक्षी इथं मनसोक्त बघायला मिळाले. मुंबईच्या जिजामाता बागेतही हे पेंग्विन आणून ठेवले आहेत. पण ते बघण्याआधी सिंगापुरात बघायला मिळाले.
नंतर या बर्ड पार्कमध्ये दोन शो पाहायला मिळाले. पहिल्या शोमध्ये गिधाडासारखे मोठे पक्षी होते. त्यात प्रेक्षकांमधल्या काही जणांना बोलावून त्यांच्या हातावर हे पक्षी लँड करायला लावायचे. एका भारतीय तरुणीला बोलावलं. ती धीटपणे गेली, पण नंतर शो कंडक्ट करणाऱ्या मुलीनं त्या पक्ष्याचं वजन विचारल्यानंतर, तिनं '५० किलो' असं सांगितल्यावर हसावं की रडावं कळेना. मला ते वजन पाच किलो असेल, असं वाटलं होतं. पण प्रत्यक्षात ते अवघं दोन किलो होतं. हा शो झाल्यावर दुसरा एक 'हाय फ्लायर शो' होता. हा शो जास्त चांगला होता. यातली ती शीना नावाची मुलगी किमान दोन-तीन वर्षं हा शो सादर करीत असावी. कारण २०१६ मधला तिचा एक व्हिडिओ यू-ट्यूबवर पाहायला मिळाला. (शक्य त्यांनी नक्की बघा.) यात अमिगो नावाच्या बोलक्या पोपटाचा लोकप्रिय शो दिसतो. हा पोपट पढवलेलं सगळं घडाघडा बोलतो. अगदी गाणी वगैरेही म्हणतो. जरा अविश्वसनीयच प्रकार वाटला. याशिवाय त्या रिंगांतून पक्ष्यांना उडायला लावणं वगैरे अगदी सर्कस टाइप प्रकार होते. या बुद्धिमान पक्ष्यांना प्रशिक्षण देऊन तयार केलं होतं. ते सगळं पाहायला कितीही छान वाटलं, तरी शेवटी माणूस आपल्या मनोरंजनासाठी त्या मुक्या जीवांना (अपवाद तो अमिगो) राबवतोय, असंच वाटलं.
हा शो संपल्यावर मग एक ट्राम घेऊन पुढच्या एका ठिकाणी उतरलो. इथं पक्ष्यांना खायला घालायला एका वाटीत धान्य मिळतं. त्याची किंमत ३ डॉलर. मग ते पक्षी तुमच्या हातावर वगैरे येऊन बसतात म्हणे. मला तर हे पक्षी हातावर घेणे प्रकार पाहिल्यावर लहानपणच्या इतिहासाच्या पुस्तकातला शहाजहान की अकबर की असाच कुठलासा बादशहाच आठवतो. शिवाय ती शिबी राजाची गोष्ट आठवते. पक्षी किंवा प्राणी यांच्याविषयीचं माझं प्रेम लांबूनच आहे. ('पाळीव प्राणी' याबाबतीत पुलंचं आणि माझं एकमत आहे. हा हा हा!) पण माझ्या मुलाला तो पक्षी हातावर घ्यायचाच होता. पण एवढ्या लोकांच्या वाट्यांतलं धान्य खाऊन खाऊन त्या पक्ष्यांना वारंवार अपचन होत असणार. कारण 'शिट शिट' असे उच्चार जागोजागी कानावर पडत होते. मीपण एकदा थोडक्यात बचावलो. पण त्या उंच मचाणांवरून इकडं-तिकडं फिरायला मजा येत होती. शिवाय तीन डॉलरची वाटी न घेताही एक पंचरंगी पोपट आमच्या लेकाच्या हातावर बसला आणि तो धन्य झाला. (तो म्हणजे माझा मुलगा!)
परत येतानाची ट्राम पकडली आणि पुन्हा प्रवेशद्वारावर आलो. येताना एका तळ्यात विहरणारा राजहंस दिसला आणि डोळ्यांचं पारणं फिटलं. परतल्यावर त्या बर्ड पार्कमध्येच असलेल्या एका भारतीय रेस्टॉरंटमध्ये लंच होतं. ते आटोपून आम्ही परत हॉटेलला आलो.
थोडी विश्रांती घेऊन साडेपाच वाजता बस आम्हाला शॉपिंगला न्यायला परत येणार होती. संध्याकाळी आम्ही सगळे परत त्या मुस्तफा मार्केटच्या गल्लीत हजर. आता मला ती गल्ली आणि आजूबाजूचे रस्ते पाठ झाले होते. पहिल्याच दिवशी हेरून ठेवलेल्या काही दुकानांमध्ये इष्ट ती खरेदी झाली. तरी 'मुस्तफा'च्या आत शिरायचा मोह आवरत नव्हता. अखेर तिथंही गेलो. आपल्याकडं साधारणतः दहा वर्षांपूर्वी 'बिग बझार'ची जी अवस्था होती, तीच कळा त्या मार्केटला होती. यापूर्वी या मार्केटविषयी जे काही ऐकलं होतं ते आणि प्रत्यक्षात तो मॉल पाहून साफ अपेक्षाभंग झाला. तिथं स्थानिक लोक (त्यात भारतीयच पुन्हा) किराणा माल वगैरे खरेदी करत होते, ते पाहून तर आम्ही बाहेरच पडलो. समोर एक सिटी मॉल नावाचा मोठा मॉल होता. तिथं एक दोन डॉलर जपानी शॉप (आपल्याकडच्या ४९/९९ सारखं) आहे, असं कळलं होतं. ते ऐकून तिथं धाव घेतली. पण तेही विशेष असं नव्हतं. एकूणच खरेदी या विषयावर आपला 'आतला आवाज' जे काही सांगतो, तेच बरोबर असतं, याची प्रचिती पुन्हा आली. केवळ प्रतीकात्मक अशी थोडीफार खरेदी आम्ही केली आणि जेवायला परतलो.
रात्री हॉटेलात लवकर आल्यामुळं आमच्या हॉटेलच्या परिसरात भटकंती करायचं ठरवलं. हा ऑर्चर्ड रोड म्हणजे इथला एमजी रोड म्हणायला हरकत नाही. रस्त्याच्या दोन्ही बाजूला भव्य मॉल उभे होते. आमच्या हॉटेलच्या गल्लीतून बाहेर पडल्यावर समोरच एक 'सेक्स शॉप' दिसलं. त्यावर गावठी पद्धतीचं भडक लाइटिंग केलं होतं. ते पाहून धनश्री व वृषालीनं रस्ता बदलला. येताना याच रस्त्यावर मी जरा थोडा पुढं एकटा चालत आलो, तेव्हा एका कॉलगर्लनं हटकलं. या दोन मुलींना आमच्या बायकांनी पहिल्या दिवशीच पाहिलं होतं. त्यातली एक अशी अचानक भेटली. मी काहीच न बोलता पुढं गेलो, हे पाहून तिनं मागच्या बाजूला एका कारजवळ चार-पाच तरुण उभे होते तिकडं मोर्चा वळवला.
बाकी हा रस्ता आणि तिथले मॉल झक्कास होते. रस्त्याच्या या बाजूनं दुसऱ्या बाजूला जाण्यासाठी एक स्कायवॉकसारखा पूल होता. आम्ही एका इमारतीतून वर जाऊन त्या वॉक-वेमधून त्या दुसऱ्या मॉलमध्ये उतरलो. विंडो शॉपिंग करत करत मग पायाचे तुकडे पडायला लागल्यावर हॉटेलात परतलो. हा इथला शेवटचा मुक्काम होता... दिवसभराच्या वणवणीमुळं गाढ झोप लागली.
शुक्रवार, ८ जून २०१८
दुसऱ्या दिवशी सकाळी ब्रेकफास्ट करायला गेलो, तेव्हा धो धो पाऊस आला. आमच्या चार दिवसांच्या मुक्कामात त्यानं अजिबात तोंड दाखवलं नव्हतं. शुक्रवारी सकाळी इतर प्रवासी कंपन्यांच्या टूर दाखल झाल्या होत्या. आता या लोकांचं साइट सीइंग बोंबलणार, असं वाटलं. पण दोन तासांनी पुन्हा स्वच्छ ऊन पडलं. आम्हाला साडेअकराला चेक-आउट करायचं होतं. मग सगळं आवरून निघायची तयारी केली. पुन्हा एकदा 'लिटल इंडिया'त जेवायला गेलो. या रेस्टॉरंटमध्ये कॉम्बो थाळी होती. मग मी साउथ इंडियन थाळी घेतली. जरा चवीत बदल! छान वाटलं. नंतर पुन्हा थोडा वेळ होता, म्हणून 'लास्ट मिनिट शॉपिंग'ला सगळे बाहेर पडले. मला आमच्या सासरेबुवांनी फर्माइश केल्यानुसार एक रेडिओ आणायचा होता. मग 'मुस्तफा'त एक मनाजोगता जपानी रेडिओ मिळाला. अखेर अडीच वाजता सगळं आटपून आमची बस विमानतळाच्या दिशेला लागली. साडेतीनला आम्ही आमच्या 'टर्मिनल ३'ला आलो. इथं बोर्डिंग पास, इमिग्रेशन वगैरे सोपस्कार झटपट पार पडले. साडेचारच वाजले होते. मग साईनाथनं मित्रांसाठी फर्माईशींवरून 'ड्यूटी फ्री'तच करायची खास खरेदी करून मैत्रीची 'ड्यूटी' बजावली. मी त्याच्याबरोबर सहज तिथं चक्कर मारत होतो. एका वाइनच्या (की अन्य कुठलं मद्य होतं, देव जाणे) बॉटलवर चार हजार डॉलर किंमत पाहिली आणि डोळे विस्फारले! बाकी लोक तिथं मनसोक्त खरेदी करीत होते. तिथल्या पोरी इकडून तिकडं पळत होत्या. वेगवेगळ्या ऑफर सांगत होत्या. हौसेला मोल नसतं, एवढं तिथं नक्की पटलं.
थोड्याच वेळात आमचं गेट नं. ७ आहे, हे कळलं. मग तिकडं जाऊन बसलो. तिथं लेग मसाजच्या खुर्च्या होत्या. आमच्या पोरांनी तेवढ्यात त्यांचा वापर करून तो वेळ सत्कारणी लावला. थोड्याच वेळात आमच्या विमानाच्या हवाई सुंदऱ्या येऊ लागल्या. पावणेसातला आम्ही चेक-इन करून आमच्या 'सुपरजंबो'च्या पोटात जायला सज्ज झालो. संध्याकाळची वेळ होती. अजून पुरतं मावळलं नव्हतं. स्वच्छ वातावरण होतं. सुरेख संधीप्रकाश पडला होता. 'संधीप्रकाशात अजून जो सोने' या बोरकरांच्या ओळी आठवल्या. गेले पाच दिवस आम्ही परिराज्यात, एका स्वप्नील राज्यात प्रवास करीत होतो. आता आमचा हा विशालकाय 'ए ३८०' नावाचा गरुड आम्हाला पोटात घेऊन पुन्हा आमच्या घरट्याकडं न्यायला सज्ज झाला होता. बरोबर सात वाजता विमानानं पश्चिम दिशेला उंच आकाशात झेप घेतली. क्षणार्धात सिंगापूरची खाडी ओलांडून विमान मलेशियाच्या भूमीवर आलंही! मी पुन्हा समोरच्या स्क्रीनवर सिनेमे पाहण्याची खटपट सुरू केली. सिनेमे अर्थात तेच होते. पण काही पाहावंसं वाटेना. मन एकदम शांत शांत होऊन गेलं होतं. त्यात या वेळी मेन्यूकार्डातल्या पेयांचा नीट उपभोग घ्यायचा हे ठरवलंच होतं. मग साईनाथनं वाइन घेतली आणि मी बिअर... ही सिंगापूरची लोकल 'टायगर बिअर' होती. तो एक टिन वाघोबा पोटात जाताच, मुळातच ३८ हजार फुटावर असलेलं आमचं विमान अजूनच मस्त विहरतंय असं वाटायला लागलं. गुंगी आली. पण या वेळी आमच्या सीट्स अगदी मागच्या बाजूला आणि त्यात मागं वॉशरूम आल्यानं तिथल्या त्या एअर प्रेशरच्या आवाजानं दर वेळी दचकायला व्हायचं. तशीही मला झोप लागत नाहीच. मग जेवण आलं. या वेळचं जेवण वेळेत होतं. पण त्या लोकांकडं व्हेज डिश कमी पडल्यानं गोंधळ झाला. आमच्या मागचा एक सरदारजी चांगलाच भडकला. मग ज्येष्ठ हवाई सुंदरी आणि सुंदर दोघेही येऊन तीनतीनदा त्याची माफी मागून गेले. आम्ही मात्र त्या बाईनं जे दिलं, जेव्हा दिलं, तेवढंच आणि त्या वेळेला मुकाट गिळलं. आधीच्या पेयाचा परिणाम म्हणा, की आपले संस्कार म्हणा!
मुंबईत नेहमीप्रमाणं कंजेशन होतं. मी आतापर्यंत अनेकदा विमानानं मुंबईत उतरलोय. पण विमान आलं आणि थेट तिथं उतरलं असं एकदाही झालेलं नाही. त्यात पुणे, रायगड जिल्ह्यांच्या सीमेवर आमच्या विमानानं एक गिरकी घेऊन पुन्हा परतीचा प्रवास धरला. पंधरा मिनिटं टाइमपास झाल्यावर ते पुन्हा मुंबईकडं निघालं. विमान ३८ हजार फुटांवरून डिसेंडिंग करत १३ हजार फुटांवर आलं होतं. पण लँडिंगला परवानगी मिळत नव्हती. बाहेर प्रचंड ढगाळ हवामान होतं. विजा कडकडत होत्या. दोनदा विमानाला प्रचंड जर्क बसून ते अत्यंत वेगानं हजार-एक फूट तरी खाली आलं असेल. तेव्हा सगळे देव आठवले! असं एकदा सोडून दोनदा झालं. नाही म्हटलं, तरी जरा टरकायला झालंच. त्यात हा पायलट फार काही बोलत नव्हता. कुठली घोषणाही करत नव्हता. पण लवकरच लँडिंगचा सिग्नल मिळाला आणि खिडकीतून जमिनीवरचे दिवे दिसू लागले, तसं हुश्श वाटलं. थोड्याच वेळात विमान छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरच्या एकुलत्या एका रन-वेवर उतरलं.
सगळे सोपस्कार करून विमानातून खाली उतरलो. आपल्या मातृभूमीला पुनश्च पाय लागले आणि मन भरून आलं! प्रवास सुखरूप झाल्याबद्दल पायलटपासून ते सर्व देवांपर्यंत सर्वांचे मनोमन आभार मानले. बाहेर आलो. आपल्याकडं दहाच वाजले होते. पण आमच्या शरीरासाठी रात्रीचे साडेबारा वाजले होते. डोळ्यांत पेंग होती. पट्ट्यावरून बॅगा काढायला प्रचंड गर्दी होती. अखेर सामान घेतलं आणि इमिग्रेशनचे सोपस्कार पार पडून त्या 'ग्रीन चॅनेल'तून बाहेर आलो. साईनाथनं ओला कॅब बुक केली. ती येऊन निघेपर्यंत साडेअकरा वाजले. खालापूरच्या फूड प्लाझामध्ये चहा घेतला आणि एकदम बरं वाटलं. घाटात नेहमीप्रमाणे ट्रॅफिक जाम होता. अखेर पहाटे चार वाजता घरी येऊन पोचलो... प्रचंड दमायला झालं असलं, तरी घरट्यात परतल्यावर पाखरांना काय वाटत असेल, यांचा अंदाज आला...
परिराज्याची सफर संपली असली, तरी तिथल्या आठवणी कायमच्या मनावर कोरल्या गेल्या होत्या. कुटुंबासह झालेली पहिली परदेशवारी सुफळ संपूर्ण झाली होती... पक्षी आपल्या घरट्यात शांत निजले होते... डोळ्यांत दूरदेशची रंगीत स्वप्ने लेवून...!!
(समाप्त)
---------------------------------------------------------
-----------------------
गुरुवार, ७ जून २०१८
सहल आता अंतिम टप्प्यात आली होती. आज फक्त जुरांग बर्ड पार्कला भेट होती. त्यानंतर संध्याकाळचा वेळ शॉपिंगसाठी फ्री होता. दुसऱ्या दिवशी सायंकाळी सातला परतीची फ्लाइट होती. नेहमीप्रमाणे सकाळी ब्रेकफास्ट वगैरे करून पावणेनऊला लॉबीत येऊन थांबलो. आज जरा सगळे निवांत होते. त्यामुळं बसही थोडी उशिरा सुटली. सरिनाला 'र' आणि 'ड' म्हणता यायचं नाही. त्यामुळं ती 'जुरांग बर्ड पार्क'चा उच्चार 'ज्युओंग बप्पा' असा काही तरी करायची. आमचा गाइड कुणाल गाडीत असला, तर तो गाडी सुटताना रोज 'गणपतीबाप्पा मोरया'चा गजर करायचा. मी म्हटलं, सरिनाला वाटेल, की आपल्याकडं पण गणपती नावाचं बर्ड पार्क आहे की काय!
जुरांग बर्ड पार्क मलेशियाच्या सीमेच्या बाजूला होतं. त्या पार्कपासून अवघ्या वीस-बावीस किलोमीटरवर मलेशियाची सीमा होती. सिंगापूर ते क्वालालंपूर हा प्रवास अनेक पर्यटक बसनंच करतात. साधारण तीनशे-साडेतीनशे किलोमीटरचं हे अंतर बस पाच तासांत पार करते. विमानानं जायला अर्धा-एक तास लागत असला, तरी इमिग्रेशन वगैरे सोपस्कार करून प्रवासाचा वेळ पाच तासांवर जातोच. त्यापेक्षा अनेक पर्यटक बसनंच जातात. थोड्याच वेळात बर्ड पार्क आलं. हेही सिंगापुरातलं एक लोकप्रिय ठिकाण असल्यानं तिथं गर्दी होतीच. इथं गेल्या गेल्या पेंग्विन पाहायला मिळाले. या पक्ष्याविषयी मला आकर्षण आहे. मध्यंतरी 'एम्परर पेंग्विन'विषयी एक फिल्म पाहिली होती, तेव्हापासून तर विशेषच... सिंगापुरात अंटार्क्टिकाप्रमाणं नियंत्रित तापमान तयार करून त्यात हे पक्षी ठेवण्यात आले आहेत. तिथं त्यांना हिंडायला-फिरायला मोकळी जागा होती. पण काही झालं तरी तो परक्या भूमीवरचा बंदीवासच... एकदम सावरकर आठवले. आपलं मन पक्ष्यापेक्षाही वेगवान... कुठून कुठं जाईल, सांगता येत नाही. अंटार्क्टिका खंडात माणसाचं नखही दिसायची शक्यता नसताना इथं काचेपलीकडं माणसांच्या झुंडीच्या झुंडी पाहून त्या पेंग्विनना काय वाटत असेल, याचा मी विचार करत बसलो. हा अत्यंत बुद्धिमान पक्षी आहे, असं म्हणतात. त्यातले अनेक कित्येक मिनिटे अजिबात हालचाल न करता तस्सेच उभे होते. 'गेलाबिला की काय,' असा खास भारतीय विचार माझ्या मनात डोकावला खरा... पण त्यांच्या त्या निद्राराधनेत अजिबात व्यत्यय आणू नये, असंही वाटलं. पेंग्विन पक्ष्यांना खायला घालण्याचा एक खेळ बाहेरच्या बाजूला सुरू होता. हे पेंग्विन आफ्रिकेतले होते म्हणे. त्यामुळं ते सामान्य तापमानात राहू शकतात. पाण्यात टाकलेले मासे पकडायची त्यांची धडपड मुलांना मजेशीर वाटत होती. एरवी कधी बघायला न मिळणारे हे पक्षी इथं मनसोक्त बघायला मिळाले. मुंबईच्या जिजामाता बागेतही हे पेंग्विन आणून ठेवले आहेत. पण ते बघण्याआधी सिंगापुरात बघायला मिळाले.
हा शो संपल्यावर मग एक ट्राम घेऊन पुढच्या एका ठिकाणी उतरलो. इथं पक्ष्यांना खायला घालायला एका वाटीत धान्य मिळतं. त्याची किंमत ३ डॉलर. मग ते पक्षी तुमच्या हातावर वगैरे येऊन बसतात म्हणे. मला तर हे पक्षी हातावर घेणे प्रकार पाहिल्यावर लहानपणच्या इतिहासाच्या पुस्तकातला शहाजहान की अकबर की असाच कुठलासा बादशहाच आठवतो. शिवाय ती शिबी राजाची गोष्ट आठवते. पक्षी किंवा प्राणी यांच्याविषयीचं माझं प्रेम लांबूनच आहे. ('पाळीव प्राणी' याबाबतीत पुलंचं आणि माझं एकमत आहे. हा हा हा!) पण माझ्या मुलाला तो पक्षी हातावर घ्यायचाच होता. पण एवढ्या लोकांच्या वाट्यांतलं धान्य खाऊन खाऊन त्या पक्ष्यांना वारंवार अपचन होत असणार. कारण 'शिट शिट' असे उच्चार जागोजागी कानावर पडत होते. मीपण एकदा थोडक्यात बचावलो. पण त्या उंच मचाणांवरून इकडं-तिकडं फिरायला मजा येत होती. शिवाय तीन डॉलरची वाटी न घेताही एक पंचरंगी पोपट आमच्या लेकाच्या हातावर बसला आणि तो धन्य झाला. (तो म्हणजे माझा मुलगा!)
परत येतानाची ट्राम पकडली आणि पुन्हा प्रवेशद्वारावर आलो. येताना एका तळ्यात विहरणारा राजहंस दिसला आणि डोळ्यांचं पारणं फिटलं. परतल्यावर त्या बर्ड पार्कमध्येच असलेल्या एका भारतीय रेस्टॉरंटमध्ये लंच होतं. ते आटोपून आम्ही परत हॉटेलला आलो.
थोडी विश्रांती घेऊन साडेपाच वाजता बस आम्हाला शॉपिंगला न्यायला परत येणार होती. संध्याकाळी आम्ही सगळे परत त्या मुस्तफा मार्केटच्या गल्लीत हजर. आता मला ती गल्ली आणि आजूबाजूचे रस्ते पाठ झाले होते. पहिल्याच दिवशी हेरून ठेवलेल्या काही दुकानांमध्ये इष्ट ती खरेदी झाली. तरी 'मुस्तफा'च्या आत शिरायचा मोह आवरत नव्हता. अखेर तिथंही गेलो. आपल्याकडं साधारणतः दहा वर्षांपूर्वी 'बिग बझार'ची जी अवस्था होती, तीच कळा त्या मार्केटला होती. यापूर्वी या मार्केटविषयी जे काही ऐकलं होतं ते आणि प्रत्यक्षात तो मॉल पाहून साफ अपेक्षाभंग झाला. तिथं स्थानिक लोक (त्यात भारतीयच पुन्हा) किराणा माल वगैरे खरेदी करत होते, ते पाहून तर आम्ही बाहेरच पडलो. समोर एक सिटी मॉल नावाचा मोठा मॉल होता. तिथं एक दोन डॉलर जपानी शॉप (आपल्याकडच्या ४९/९९ सारखं) आहे, असं कळलं होतं. ते ऐकून तिथं धाव घेतली. पण तेही विशेष असं नव्हतं. एकूणच खरेदी या विषयावर आपला 'आतला आवाज' जे काही सांगतो, तेच बरोबर असतं, याची प्रचिती पुन्हा आली. केवळ प्रतीकात्मक अशी थोडीफार खरेदी आम्ही केली आणि जेवायला परतलो.
बाकी हा रस्ता आणि तिथले मॉल झक्कास होते. रस्त्याच्या या बाजूनं दुसऱ्या बाजूला जाण्यासाठी एक स्कायवॉकसारखा पूल होता. आम्ही एका इमारतीतून वर जाऊन त्या वॉक-वेमधून त्या दुसऱ्या मॉलमध्ये उतरलो. विंडो शॉपिंग करत करत मग पायाचे तुकडे पडायला लागल्यावर हॉटेलात परतलो. हा इथला शेवटचा मुक्काम होता... दिवसभराच्या वणवणीमुळं गाढ झोप लागली.
शुक्रवार, ८ जून २०१८
दुसऱ्या दिवशी सकाळी ब्रेकफास्ट करायला गेलो, तेव्हा धो धो पाऊस आला. आमच्या चार दिवसांच्या मुक्कामात त्यानं अजिबात तोंड दाखवलं नव्हतं. शुक्रवारी सकाळी इतर प्रवासी कंपन्यांच्या टूर दाखल झाल्या होत्या. आता या लोकांचं साइट सीइंग बोंबलणार, असं वाटलं. पण दोन तासांनी पुन्हा स्वच्छ ऊन पडलं. आम्हाला साडेअकराला चेक-आउट करायचं होतं. मग सगळं आवरून निघायची तयारी केली. पुन्हा एकदा 'लिटल इंडिया'त जेवायला गेलो. या रेस्टॉरंटमध्ये कॉम्बो थाळी होती. मग मी साउथ इंडियन थाळी घेतली. जरा चवीत बदल! छान वाटलं. नंतर पुन्हा थोडा वेळ होता, म्हणून 'लास्ट मिनिट शॉपिंग'ला सगळे बाहेर पडले. मला आमच्या सासरेबुवांनी फर्माइश केल्यानुसार एक रेडिओ आणायचा होता. मग 'मुस्तफा'त एक मनाजोगता जपानी रेडिओ मिळाला. अखेर अडीच वाजता सगळं आटपून आमची बस विमानतळाच्या दिशेला लागली. साडेतीनला आम्ही आमच्या 'टर्मिनल ३'ला आलो. इथं बोर्डिंग पास, इमिग्रेशन वगैरे सोपस्कार झटपट पार पडले. साडेचारच वाजले होते. मग साईनाथनं मित्रांसाठी फर्माईशींवरून 'ड्यूटी फ्री'तच करायची खास खरेदी करून मैत्रीची 'ड्यूटी' बजावली. मी त्याच्याबरोबर सहज तिथं चक्कर मारत होतो. एका वाइनच्या (की अन्य कुठलं मद्य होतं, देव जाणे) बॉटलवर चार हजार डॉलर किंमत पाहिली आणि डोळे विस्फारले! बाकी लोक तिथं मनसोक्त खरेदी करीत होते. तिथल्या पोरी इकडून तिकडं पळत होत्या. वेगवेगळ्या ऑफर सांगत होत्या. हौसेला मोल नसतं, एवढं तिथं नक्की पटलं.
मुंबईत नेहमीप्रमाणं कंजेशन होतं. मी आतापर्यंत अनेकदा विमानानं मुंबईत उतरलोय. पण विमान आलं आणि थेट तिथं उतरलं असं एकदाही झालेलं नाही. त्यात पुणे, रायगड जिल्ह्यांच्या सीमेवर आमच्या विमानानं एक गिरकी घेऊन पुन्हा परतीचा प्रवास धरला. पंधरा मिनिटं टाइमपास झाल्यावर ते पुन्हा मुंबईकडं निघालं. विमान ३८ हजार फुटांवरून डिसेंडिंग करत १३ हजार फुटांवर आलं होतं. पण लँडिंगला परवानगी मिळत नव्हती. बाहेर प्रचंड ढगाळ हवामान होतं. विजा कडकडत होत्या. दोनदा विमानाला प्रचंड जर्क बसून ते अत्यंत वेगानं हजार-एक फूट तरी खाली आलं असेल. तेव्हा सगळे देव आठवले! असं एकदा सोडून दोनदा झालं. नाही म्हटलं, तरी जरा टरकायला झालंच. त्यात हा पायलट फार काही बोलत नव्हता. कुठली घोषणाही करत नव्हता. पण लवकरच लँडिंगचा सिग्नल मिळाला आणि खिडकीतून जमिनीवरचे दिवे दिसू लागले, तसं हुश्श वाटलं. थोड्याच वेळात विमान छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरच्या एकुलत्या एका रन-वेवर उतरलं.
सगळे सोपस्कार करून विमानातून खाली उतरलो. आपल्या मातृभूमीला पुनश्च पाय लागले आणि मन भरून आलं! प्रवास सुखरूप झाल्याबद्दल पायलटपासून ते सर्व देवांपर्यंत सर्वांचे मनोमन आभार मानले. बाहेर आलो. आपल्याकडं दहाच वाजले होते. पण आमच्या शरीरासाठी रात्रीचे साडेबारा वाजले होते. डोळ्यांत पेंग होती. पट्ट्यावरून बॅगा काढायला प्रचंड गर्दी होती. अखेर सामान घेतलं आणि इमिग्रेशनचे सोपस्कार पार पडून त्या 'ग्रीन चॅनेल'तून बाहेर आलो. साईनाथनं ओला कॅब बुक केली. ती येऊन निघेपर्यंत साडेअकरा वाजले. खालापूरच्या फूड प्लाझामध्ये चहा घेतला आणि एकदम बरं वाटलं. घाटात नेहमीप्रमाणे ट्रॅफिक जाम होता. अखेर पहाटे चार वाजता घरी येऊन पोचलो... प्रचंड दमायला झालं असलं, तरी घरट्यात परतल्यावर पाखरांना काय वाटत असेल, यांचा अंदाज आला...
परिराज्याची सफर संपली असली, तरी तिथल्या आठवणी कायमच्या मनावर कोरल्या गेल्या होत्या. कुटुंबासह झालेली पहिली परदेशवारी सुफळ संपूर्ण झाली होती... पक्षी आपल्या घरट्यात शांत निजले होते... डोळ्यांत दूरदेशची रंगीत स्वप्ने लेवून...!!
(समाप्त)
---------------------------------------------------------
