धुक्यातून ‘सुकून’कडे....
------------------------------
महाबळेश्वरला तसं नेहमी जाणं होतं. अगदी महाबळेश्वरपर्यंत गेलो नाही, तर पाचगणी किंवा वाईपर्यंत तर नक्कीच जाणं होतं. दर वेळी तिथं काही तरी नवं गवसल्याचा आनंद मला लाभला आहे. याही वेळी निसर्ग आणि मानवनिर्मित अशा दोन्ही गोष्टींनी मोठं समाधान दिलं. वास्तविक महाबळेश्वर हे महाराष्ट्रातलं ‘अतिपरिचयात् अवज्ञा’ झालेलं पर्यटनस्थळ म्हणायला हवं. यामुळंच ‘महाबळेश्वरला काय जायचं?’ असं नाकं मुरडून विचारणारेही आहेत.
परवा मी महाबळेश्वरला गेलो, तेव्हाही तो ‘फर्स्ट चॉइस’ नव्हता. उत्तरेकडं सहलीला जायचं (तिथल्या भयंकर तापमानामुळं) रद्द केल्यानंतर महाबळेश्वर हा स्वाभाविक पर्याय होता. मग लगेचच एमटीडीसीचं बुकिंग करून टाकलं. एमटीडीसीचा सरकारी खाक्या नकोसा वाटत असला, तरी त्यांची रिसॉर्ट अतिशय मोक्याच्या व शांत ठिकाणी असल्यानं ते आकर्षण नेहमीच सरकारी खाक्याबद्दलच्या तिरस्कारावर मात करतं आणि शेवटी तिथलंच बुकिंग केलं जातं. वास्तविक ऐन मे महिन्यात महाबळेश्वरच काय, पण कुठल्याही पर्यटनस्थळी जाऊ नये, हे माझं मूळ मत. सगळीकडे असलेल्या पर्यटकांच्या प्रचंड गर्दीचाच एक भाग होऊन हिंदकाळत स्थळदर्शन उरकण्याचा मला भयंकर तिटकारा आहे. यंदा मात्र सर्वांना सोयीचा हाच काळ होता. मग शेवटी निघालो.
पसरणी घाट चढून पाचगणीच्या हद्दीत आल्यावरच हवेतील बदलानं पहिला सुखद धक्का दिला. हल्ली महाबळेश्वरचं तापमानही पुण्यासारखंच वाढलेलं असतं आणि तिथंही उकडतं, हे मी ऐकून होतो. आम्ही गेलो ते तिन्ही दिवस मात्र हवा अतिशय आल्हाददायक होती आणि कमाल तापमान २८ अंश सेल्सिअस होतं. अपेक्षेप्रमाणे पाचगणी, महाबळेश्वर या टप्प्यात प्रचंड गर्दी लागली. ‘बंपर टु बंपर’ ट्रॅफिक होतं. रविवार असल्यानं एका दिवसासाठी महाबळेश्वरमध्ये येणाऱ्यांची गर्दी होती. शिवाय इथं मुंबईहून, गुजरातवरून प्रचंड संख्येनं पर्यटक येत असतात. यंदा ‘एमएच ०१, ०२ ते ०६’ यांच्या जोडीला ‘एमएच ४८’ (वसई-विरार) गाड्यांचीही मोठी गर्दी दिसली. महाबळेश्वरच्या हद्दीत पोचल्यानंतर प्रत्यक्ष एमटीडीसी गाठेपर्यंत आम्हाला दीड तास लागला. (या गडबडीत एंट्री टॅक्स न घेता गाडी सोडली, हाच काय तो दिलासा!) आम्ही सकाळी साडेनऊला निघालो होतो. रिसॉर्टवर येईपर्यंत तीन वाजले होते. जवळपास दीड ते दोन तास उशीर केवळ ट्रॅफिकमुळं झाला होता. आमचा प्रीमियम डीलक्स की लक्झरी (लक्झरी म्हणजे एमटीडीसी देऊ शकेल इतपतच लक्झरी) सूट ताब्यात घेतल्यावर आधी चक्क ताणून दिली. आम्ही रिलॅक्स व्हायलाच आलो होतो. फार काही टाइट, मिनिट टु मिनिट प्रोग्राम ठेवलाच नव्हता. इथं आल्यावर एमटीडीसीनं पहिला धक्का दिला. सूटमध्ये मोबाइलला शून्य रेंज येत होती. दारात आलं की फुल रेंज. इथं फक्त बीएसएनएललाच रेंज येते म्हणे. त्यामुळं आम्ही सूटमध्ये असताना एकदम आदिमानव, तर दारात आलो की लगेच आत्ताची माणसं व्हायचो. असो.
संध्याकाळी सनसेट पॉइंटला गेलो. माझ्याकडं नीलचा २००६ (किंवा ०७) मधला फोटो होता. अरमान नावाच्या घोड्यावर नील व मी बसलो होतो, असा तो फोटो होता. तिथं मला ‘स्मार्टी अरमान’ नावाचा घोडा दिसला. त्याच्या मालकाला (शारूख नाव त्याचं) मी तो जुना फोटो दाखवला. त्याबरोबर तो फारच खूश झाला आणि त्यानं आजूबाजूच्या सर्व घोडेमालकांना आणि पर्यटकांनाही बोलावून बोलावून तो जुना फोटो दाखवला. त्या आनंदात त्यानं नीलला सवलतीत राइड देऊ केली. नीलला खरं तर घोडेस्वारीपेक्षा तिथले फोटो काढण्यात रस होता. पण शारूखचा उत्साह बघून तो तयार झाला. त्याची राइड झाल्यावर घोड्याला दोन पाय उंच करून ‘स्लो मो’मध्ये शूटिंग करण्याचाही कार्यक्रम झाला. एकूण ती संध्याकाळ अतिशय प्रसन्न होती. हवा ढगाळ होती. गार वारं वाहत होतं. आता चहा घेण्याशिवाय पर्याय नव्हता. मस्त मसाला मॅगीही तिथं मिळाली. मग दोन्हीचा आस्वाद घेऊन आम्ही थेट मार्केटमध्ये गेलो. तिथं अपेक्षेप्रमाणे पहिल्या वाहनतळावर जागा नव्हतीच. मला दुसरा रस्ता माहिती होता. मग मी मार्केटच्या त्या टोकाला असलेल्या रस्त्याला जाऊन तिथल्या नव्या वाहनतळावर कार पार्क केली व मग आम्ही चालत मार्केटमध्ये आलो. (या मुख्य रस्त्याला डॉ. साबणे रोड असं नाव आहे.) तिथंच जेवलो. मला सईच्या (तांबे) पोस्टमध्ये लिहिलेल्या ‘स्ट्रॉबेरी विथ क्रीम’वाल्या नझीरभाईंची गाडीही दिसली. पण पोट एवढं भरलं होतं, की दुसऱ्या दिवशी त्यांना न्याय देऊ असं ठरवून परतलो.
दुसऱ्या दिवशी सकाळी एमटीडीसीच्या वेण्णा कँटीनमध्ये आम्हाला कॉम्प्लिमेंटरी ब्रेकफास्ट होता. पोहे, उडीदवडा सांबार, चटणी, ब्रेड-बटर, अंडाभुर्जी आणि चहा-कॉफी असा मेन्यू होता. बुफे लावला होता. सर्व पदार्थ चांगले होते. हे कँटीनही चांगलं वाटलं. ब्रेकफास्ट करून आम्ही बाहेर पडलो. आज श्री क्षेत्र महाबळेश्वर आणि ऑर्थर सीट पॉइंट एवढी दोनच ठिकाणं बघू, असं ठरवलं. श्री क्षेत्र महाबळेश्वरकडं गावातून जाणारा रस्ता दुरुस्तीमुळं बंद होता. त्यामुळं आम्हाला वेण्णा लेक ओलांडून नाकिंदा मार्गे जावं लागलं. इकडंही गर्दी होतीच. वातावरण मात्र फार सुरेख होतं. ढगाळ हवा, अधूनमधून धुकं आणि घनदाट झाडीतून जाणारे रस्ते हे अगदी स्वप्नवत होतं! श्री क्षेत्र महाबळेश्वरला पंचनद्यांच्या संगमाचं दर्शन घेतलं. इथं यापूर्वी अनेकदा आलो असलो, तरी दर वेळी काही तरी बदललेलं दिसतं. या वेळी बाहेरची दुकानं खूप वाढल्याचं दिसलं. गर्दी होतीच. इथं आम्ही यापूर्वी न बघितलेलं कृष्णाई मंदिर पाहायला मिळालं. मुख्य मंदिराच्या समोरूनच इकडं जायला चांगला दगडी रस्ता केला आहे. हे मंदिर पुरातन आहे आणि पुरातत्त्व खात्याकडून संरक्षित स्मारक म्हणून जाहीर केलं आहे. अभिजितनं (थिटे) मला हे मंदिर आवर्जून पाहायला सांगितलं होतं. तिथं गेल्यावर आम्ही त्याला फोन केला आणि त्यानं आणखी बरीच इंटरेस्टिंग माहिती सांगितली. हे मंदिर आणि समोर दिसणाऱ्या दरीतील कृष्णा नदीचं विहंगम दृश्य अगदी अविस्मरणीय होतं. बघितलं नसेल तर अगदी आवर्जून पाहायला जावं, असं हे ठिकाण आहे. या सर्व जागेची उत्तम निगा राखलेली आहे.
आता जवळपास एक वाजत आला होता. मग तिथंच समोर एका हॉटेलमध्ये जेवलो आणि ऑर्थरसीट पॉइंटकडं निघालो. तिकडं जाताना तर संपूर्ण धुकं होतं. पार्किंग लाइट्स आणि हेडलाइट्स लावूनच गाडी चालवावी लागत होती. अतिशय कमाल वातावरण होतं. इथं ऐन मे महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात आल्याचं सार्थक झालं होतं. ऑर्थर सीट पॉइंटजवळ गाड्यांची लाइन होती. पण मी शेवटपर्यंत गाडी नेली आणि नशिबानं तिथं पार्किंगला जागा मिळाली. मग आम्ही तिथून पॉइंटकडं निघालो. अक्षरश: दहा फुटांपुढचं काही दिसत नव्हतं. दरीच काय, सगळा आसमंत ढगांनी भरला होता. झाडं ओलीचिंब झाली होती. वास्तविक तिथं थंड पेयं विकायला बरेच जण बसले होते. मात्र, आता त्यांच्याकडं चहा-कॉफीची मागणी व्हायला लागली होती.
पुढं टायगर पॉइंटजवळ नीलला तो एक-दोन वर्षांचा असताना, एका दगडावर बसवून फोटो काढला होता. आताही तो दगड तिथं आहे का, याची मला उत्सुकता होती. सुदैवानं तो दगड तिथंच होता. मग नीलला तिथंच, तशाच पोझमध्ये बसवून फोटो काढला. पुढं अगदी ऑर्थर सीट पॉइंटपर्यंत धुक्यातूनच सगळा प्रवास झाला. अगदी त्या शेवटच्या टोकापर्यंत जाऊन, फोटो काढले. तिथं जरा वेळ बसलो. पावसाळी हवेमुळं असेल, पण नेहमीपेक्षा माकडांचा उपद्रव जरा कमी होता.
येताना चहासाठी एका टपरीवर थांबलो. तिथल्या मुलानं सांगितलं, की हे असं वातावरण आत्ता दोन दिवसांपासून आहे. कुठल्या तरी झाडाकडं बोट दाखवून ‘हे झाड असं ओलं दिसतंय तर यंदा जोरदार पाऊस येणार’ असं भाकीतही त्यानं वर्तवलं. ‘येऊ दे बाबा’ म्हणालो आणि परतीची वाट धरली.
आता इथून परतताना पुन्हा ट्रॅफिक जॅम लागलंच. महाबळेश्वरमध्ये प्रवेश करताना पुन्हा तिथला माणूस पास मागणार, अशी भीती होती. तसंच झालं. मात्र, ‘कालच आलोय इथं, आज क्षेत्र महाबळेश्वरला गेलो होतो,’ असं जोरात सांगितलं. त्याला गाडीत तिथली पावती दिसली. मग लगेच सोडलं. मग थेट रिसॉर्टवर गेलो आणि ताणून दिली. संध्याकाळी तुलनेनं जवळ असलेल्या लॉडविक पॉइंट किंवा हत्तीमाथा पॉइंटला जायचं ठरवलं. मी अनेकदा इथं आलो असलो, तरी हा पॉइंट पाहायचा राहून गेला होता. आमच्या रिसॉर्टपासून हा पॉइंट अगदी दोन-तीन किलोमीटर एवढा जवळ होता. तिथं गेलो. वाहनतळापासून आत चालत जायचं होतं. मग रमत-गमत तिकडं गेलो. तिथंही तोवर पूर्ण धुक्याची चादर पसरली होती. पीटर लॉडविक हा महाबळेश्वरवर पहिलं पाऊल ठेवणारा इंग्रज माणूस. त्याच्या स्मृत्यर्थ इथं एक स्तंभ उभारला आहे. मध्यंतरी तो वीज पडून कोसळला तेव्हा महाबळेश्वर हॉटेल ओनर्स असोसिएशननं वर्गणी काढून तो पुन्हा उभारला आणि त्यावर वीज प्रतिबंधक यंत्रणाही बसवली आहे. इथून पुढं तीनशे मीटरवर हत्तीमाथा पॉइंट होता. मग तिथवर गेलो. मात्र, धुक्यामुळं आजूबाजूचं काहीच दिसत नव्हतं. अर्थात वातावरण भन्नाटच होतं. आता जवळपास साडेसहा वाजून गेले होते. मग माघारी फिरलो.
पुन्हा मार्केटमध्ये गेलो. या वेळी अलीकडच्या वाहनतळावर जागा मिळाली. मग चालत मार्केट फिरलो. आज नझीरभाईंकडं ‘स्ट्रॉबेरी विथ क्रीम’ खायचंच होतं. ते खाऊन झाल्यावर थोडा वेळ परत फिरलो. मग शेजारच्या हॉटेलमध्ये साधंसं जेवलो व रिसॉर्टवर परतलो. आजचा दिवस मस्त भटकंती झाली होती आणि धुक्यामुळं जो काही ‘सुकून’ मिळाला होता, त्याचं वर्णन करणं अशक्य!
सकाळी आणि संध्याकाळी मी आमच्या सूटसमोरच्या रस्त्यावर शतपावली करायचो. वर जाणारा रस्ता ‘राजभवना’कडं जातो. मी पहिल्याच दिवशी तिथपर्यंत चक्कर मारून आलो. इतर सूटमध्ये राहणारे अनेक पर्यटक घोळक्यानं या रस्त्यावर फिरताना दिसायचे. आजूबाजूला माकडं भरपूर. ती आपल्या कारवरदेखील चढून बसतात. त्यामुळं तिथं वावरताना हे भान सतत बाळगावं लागतं.
तिसऱ्या दिवशी आम्ही चेकआउट करणार होतो. सकाळी उपमा, इडली असा ब्रेकफास्ट झाला. बरोबर दहा वाजता रिसॉर्ट सोडलं. आम्हाला काही घाई नव्हती. येताना थांबत थांबत आम्ही येणार होतो. फक्त वरच्या ‘मॅप्रो’त न थांबता खाली वाईच्या पुढं झालेल्या त्यांच्या फॅक्टरीजवळच्या ‘मॅप्रो’त थांबायचं ठरवलं होतं. वरच्या ‘मॅप्रो’बाहेर फक्त स्ट्रॉबेरी घेतल्या. पुढं मेटगुताड इथं डोंगरावर विनीत केंजळे यांचं ‘व्हिंटेज माइल्स म्युझियम’ बघितलं. इथं सर्व प्रकारच्या दुचाकींचं अप्रतिम कलेक्शन आहे. दोन मोठ्या शेड्स आहेत. तिथं साधारण दोनशे ते तीनशे तरी दुचाकींची मॉडेल ठेवली आहेत. तिथं ‘लक्ष्मी ४८’ गाडी बघून मला फारच आनंद झाला. आमच्या जामखेडच्या घरी काकाकडं ही गाडी होती. लहानपणी या गाडीवरून चक्कर मारायची, हा माझा नेहमीचा कार्यक्रम असायचा. कोल्हापूरच्या घाटगे इंडस्ट्रीजनं ही गाडी काढली होती. तिला दोनच गिअर होते. तिचं वैशिष्ट्य म्हणजे, पायडल उलटं फिरवलं की तिचे ब्रेक लागायचे. ही गाडी ज्याला चालवायला यायची त्याला यायची. बाकी कुणाला ती चालवणं जमायचं नाही. ही गाडी दिसल्यानं मला एकदम लहानपण आठवलं. या प्रदर्शनाच्या तिकिटासाठी दिलेले शंभर रुपये तिथंच वसूल झाले. मग नंतर आमच्याकडं एके काळी असलेल्या लूना, एमटी-८०, बॉक्सर अशा सगळ्या दुचाकी गाड्या नीलला दाखवल्या. या प्रदर्शनात परदेशांतील, आपल्या देशातील विविध राज्यांतील अशा अनेक प्रकारच्या दुचाकी बघायला मिळतात. केंजळे यांना आता हे प्रदर्शन आणखी वाढवायचंय. अजून बघितलं नसेल तर अगदी आवर्जून बघा. या ट्रिपमधलं हे नवं फाइंड!
पुढं चीझ फॅक्टरीला थांबलो. पण ते प्रॉडक्शन नेमकं मंगळवारी बंद असतं म्हणे. मग तिथं जामुन शॉट घेतले. सिरप आदी खरेदी झाली. पुढं पाचगणीला टेबललँडला थांबलो. इथं घोडेवाले अगदी मागं लागले होते. त्यांचा ससेमिरा (की घोडेमिरा?) चुकवत चालत पुढं निघालो. इथं पांडव केव्हज आहेत त्या खाली उतरून कधी बघितल्या नव्हत्या. मग खाली उतरून त्या पाहून आलो. तिथं एक रेस्टॉरंट आहे. अतिशय छान जागा आहे. आत एका अरुंद जागेतून एक चक्कर मारता येते. तिथं शंकराची मूर्ती ठेवली आहे. पंधरा रुपये दरडोई तिकीट ठेवलं आहे. पण तिथंही स्कॅनर वगैरे आहे. सरबत घेतलं तिथंही स्कॅनरनं पैसे दिले. आपलं यूपीआय असं जंगलात, गुहेत पोचलेलं बघून फारच भारी वाटलं. तिथून त्या दगडी पायऱ्या चढून वर आलो. तिथं दोन वृद्ध गृहस्थ दुर्बिणी घेऊन बसले होते. ‘पन्नास रुपयांत पाच पॉइंट दुर्बिणीतून दाखवतो’ असं म्हणाले. मग मी नीलला दाखवा, म्हटलं. त्यांनी जोडीनं आम्हालाही सगळी माहिती दिली. पांढरी दाढी असलेले ते गृहस्थ माहितगार वाटत होते. इथून पुढं टायगर केव्हज नावाचा एक पॉइंट होता. मात्र, तिथं जायचा कंटाळा आला आणि आम्ही परत फिरलो. पाचगणीतून निघालो आणि घाट उतरून वाईत थांबलो. नातू फार्मला अनेकदा थांबून जेवलोय. आताही तिथंच थांबलो आणि मस्त थालीपीठ खाल्लं. मग वाईत जाऊन महागणपतीचं दर्शन घेणं मस्टच. अगदी शांतपणे, छान दर्शन झालं. तिथून मग ‘मॅप्रो फॅक्टरी’त थांबलो. इथं बरेच साहसी खेळ वगैरे आहेत. नीलला तिथं स्काय सायकल चालवायची होती. ती चालवून झाली. मग सँडविचचं पार्सल घेतलं आणि गाडी सुसाट पुण्याच्या दिशेनं सोडली.
येताना फारशी वाहतूक कोंडी लागली नाही. मात्र, सातारा रस्त्यावर अजूनही ठिकठिकाणी उड्डाणपूल, बायपास असली कामं सुरूच आहेत. हा रस्ता संपूर्णपणे एकदम दुरुस्त कधी होणार देव जाणे!
पुण्यात शिरलो आणि गरमागरम हवेनं आमचं स्वागत केलं. धुक्यातला ‘सुकून’ विरला होता आणि उन्हानं सुकून जाणं तेवढं उरलं होतं...
----
(महाबळेश्वरचे फोटो पाहण्यासाठी माझ्या फेसबुक वॉलला भेट द्या.)
-----
