फर्स्ट डे फर्स्ट शो - चेन्नई एक्स्प्रेस

चालो, ये पिच्चर देखेगी...

अय्यय्यो, रामा, शिवा, गोविंदा... शाहरुखा, दीपिका, रोहिता... क्या पिच्चर बनाई! क्या पिच्चर बनाई! चेन्नई एक्स्प्रस्स... हमारी गाव की नाम की पिच्चर... नंबर वन्न... फुल्ल यंटरटनमंट्ट... यंटरटनमंट्ट... और्र यंटरटनमंट्ट! हिरो कैसा यकदम चिकना... हिरोइन भा कैसा यकदम लंबा, लंबा और ब्यूटीफुल्ल, ब्यूटीफुल्ल... दोनों के गाल्ल पर डिम्पल्ल, डिम्पल्ल... और्र स्टोरी यकदम सिम्पल्ल... सिम्पल्ल... यन्ना रास्कला... मैं मीना, अपनी पूना की मीना... तुम को बोलती - चालो, हम-तुम ये पिच्चर देखेगी... फिर देखेगी... और्र फिर देखेग्गी!
...रोहित शेट्टीच्या 'चेन्नई एक्स्प्रेस' या नव्या हिंदी सिनेमाविषयी खरं तर याच भाषेत लिहायला हवं. 'जब तक है जान'च्या वेळी काहीसा ढपलेला वाटलेला आणि आता पुन्हा फॉर्मात आलेला शाहरुख खान, त्याला दीपिका पदुकोणच्या अप्रतिम अभिनयाची मिळालेली साथ आणि सध्या 'हात लावीन तिथं शंभर कोटी' असा परीस गवसलेल्या रोहित शेट्टी नामक हलवायानं पुन्हा एकदा जमविलेली भट्टी... यामुळं 'चेन्नई एक्स्प्रेस' हा एक प्रेक्षणीय अनुभव ठरतो. मुख्य प्रवाहातल्या हिंदी सिनेमाकडून प्रेक्षकांच्या ज्या ज्या अपेक्षा असतात, त्या हा सिनेमा पूर्ण करतो. त्यामुळं 'अडीच तास डोक्याला नो त्रास' हा मूलमंत्र जपणाऱ्या कोणाही प्रेक्षकाला आपले (वाढीव रेटचे) पैसे वसूल झाल्याचं समाधान 'चेन्नई एक्स्प्रेस' नक्कीच मिळवून देतो.
नायक राहुल (शाहरुख) त्याच्या आजीच्या आग्रहावरून आजोबांच्या अस्थी रामेश्वरमला विसर्जित करण्यासाठी निघाला आहे. खरं तर त्यानं मित्रांसोबत परस्पर गोव्याला जाण्याची योजना आखली आहे. मात्र, स्टेशनवर सोडायला आजी आल्यानं त्याला ट्रेनमध्ये बसण्याचं नाटक करावं लागतं. इथं त्याला नायिका मीना (दीपिका) भेटते. तिचे वडील तमिळनाडूतील एका गावातील डॉन आहेत. दुसऱ्या गावातील डॉनच्या मुलासोबत तिचं लग्न ठरवल्यानं ती पळून आली आहे. मात्र, तिचे आडदांड चुलतभाऊ तिला पकडून पुन्हा गावाकडं निघालेले आहेत. राहुल मीनासोबत तिच्या गावी पोचतो. बरंच भवती-न-भवती झाल्यानंतर दोघं पळून जातात. सिनेमाच्या उत्तरार्धात मग प्रेमाचा ट्रॅक सुरू होतो. राहुल व मीना जवळच्याच एका गावात राहतात. तिथं एक लग्नसोहळा सुरू असतो. तिथं या दोघांना नवरा-बायको बनून राहावं लागतं. काही 'रस्म' (रस्सम नव्हे) पूर्ण कराव्या लागतात. त्यातून दोघांमधलं 'बाँडिंग' वाढत जातं. मग शेवटी रोहित शेट्टी स्टाइल गाड्यांची उडवाउडवी, तुफान मारामारी, शाहरुखचं एक भावस्पर्शी भाषण आणि मग गोड शेवट...
या सिनेमाचं सर्वांत महत्त्वाचं वैशिष्ट्य म्हणजे तो संपूर्ण कुटुंबाला एकत्र बघून छान एन्जॉय करता येतो. कुठलीही बीभत्सता किंवा हल्लीच्या हिंदी सिनेमांत वाढलेली (नसती) फिजिकल इंटिमसी यांना या करमणूकपटात अजिबात स्थान नाही. साधारण आठ ते बारा वयोगटातील मुले (आणि त्या मानसिकतेचे कुठल्याही वयाचे प्रेक्षक) डोळ्यांसमोर ठेवून रोहितनं चेन्नई एक्स्प्रेस काढला आहे. त्यामुळं मारामारीचे काही दाक्षिणात्य शैलीचे भडक प्रसंग सोडले, तर संपूर्ण सिनेमावर फील गुड क्षणांची प्रसन्न छाप आहे. आणि हेच या चित्रपटाचं मोठं बलस्थान ठरलं आहे. शाहरुख खान अनेकदा ओव्हरअॅक्ट करतो. त्याचे ते विशिष्ट शैलीतले मॅनरिझम (तिरकं डोकं करून मान झुकवणं, किंवा ओठांची विचित्र हालचाल करणं, किंवा गाण्यात दोन्ही हात फैलावून कमरेत तिरकं वाकणं वगैरे) कधी कधी बोअर होतात. पण या सिनेमात रोहितनं शाहरुखचे हे सगळं गुण-अवगुण योग्य प्रमाणात वापरल्यानं ते कंटाळवाणे वाटत नाहीत. किंबहुना ते प्लस पॉइंट ठरतात. स्वतः शाहरुखनं अनेक प्रसंगात त्याची अभिनेता म्हणून असलेली छाप उमटवली आहे. त्यातून शाहरुख पुन्हा फॉर्मात आल्याचं जाणवतं. त्याला अतिशय अप्रतिम साथ दिलीय ती दीपिकानं. तमिळ मुलगी मीनाची भूमिका तिनं तंतोतंत साकारली आहे. (त्यात ती 'पूना'ची राहणारी आहे, हे कळल्यावर आणि मध्येच एकदा ती 'तुझ्या नानाची टांग', 'तुझ्या आयचा घो' असं शाहरुखला सुनावते, तेव्हा टाळ्याच घेते.) तिची हिंदी उच्चारणाची एक विशिष्ट शैली तिनं शेवटपर्यंत कायम ठेवली आहे. ती दाक्षिणात्य वळणाची हिंदी ऐकायला खूप गोड वाटते. तिनं या सिनेमात साकारलेला स्वप्न पडण्याचा प्रसंग पाहण्यासारखा आहे.
'चेन्नई एक्स्प्रेस' ही प्रेमकहाणीच आहे. पण तिची ट्रीटमेंट अगदी वेगळी आहे. सुरुवातीपासून या सिनेमानं एक विनोदी ढंग अंगीकारला आहे. अशा प्रसंगी नायकाला चॅप्लिनसदृश कारनामे करायला लावण्याचा मोह अगदी स्वाभाविक आहे. मात्र, शाहरुखची अभिनयप्रकृती पाहून रोहितनं तो मोह टाळला आहे, ही बाब विशेष अभिनंदनीय. त्याऐवजी त्यानं शाहरुखच्या यापूर्वीच्या लोकप्रिय भूमिकांची आठवण करून देणारे प्रसंग पेरून हा ढंग खुलवला आहे. त्या दृष्टीनं सुरुवातीला ट्रेनमध्ये शाहरुख-दीपिका शाहरुखच्या लोकप्रिय गाण्यांच्या भेंड्या खेळतात, तो प्रसंग पाहण्यासारखा आहे. याशिवाय सिनेमातले संवादही चटपटीत आहेत. शाहरुखच्या लोकप्रिय सिनेमांतल्या गाण्यांसोबत लोकप्रिय संवादही (डोण्ट अंडरएस्टिमेट द पॉवर ऑफ द कॉमन मॅन, माय नेम इज राहुल, आय अॅम नॉट टेररिस्ट इ.) जागोजागी वापरण्यात आले आहेत. हे संवाद शाहरुखच्या फॅन्सना नॉस्टॅल्जिक करतात आणि उत्स्फूर्त टाळ्याही मिळवतात. (अर्थात एका मोबाइल हँडसेटची किमतीसकट केलेली जाहिरात, भले तो हँडसेट महागडा असला, तरी फारच 'चीप' आहे!) असो.
मुलींना अजूनही पती निवडण्याचं स्वातंत्र्य नाही, हे सांगताना शाहरुखनं शेवटाकडे जो एक लांबलचक संवाद म्हटला आहे, तो त्यानं अगदी मनापासून साकारल्याचं जाणवतं. या दृश्याला तो टाळ्या घेतो, यात आश्चर्य नाही.
सिनेमात मोजकीच गाणी आहेत. शेवटच्या टायटल्सना येणारं गाणं धरून पाच गाणी आहेत. त्यातही दुसऱ्या भागात दोन गाणी अगदी लागोपाठ येतात. ही गाणी अगदीच ग्रेट नसली, तरी सुमारही नाहीत. विशेषतः शाहरुख आणि दीपिकाचं एक रोमँटिक ड्युएट पैसावसूल आहे. पूर्वार्धात येणारं आयटेम साँगही ठेकेदार आहे. चित्रपटात दूधसागर धबधब्याचं अप्रतिम दर्शन घडवलंय. रामेश्वरम आणि तिथल्या रेल्वेपुलाचं दर्शनही छान. एकूणच रेल्वेचे सर्व प्रसंग खास चित्रित केलेयत. एकूणच, सिनेमॅटोग्राफी एक नंबर आहे.
(अर्थात कल्याणहून कर्जतला चाललेली ट्रेन सिंगल ट्रॅकवरून आणि डिझेल इंजिन लावून का धावते, हे विचारायचं नाही. सुरुवातीला म्हटलं, तसं कोणतेही तर्कसुसंगत विचार मनात न आणता फक्त करमणूक म्हणून पाहण्याची ही चीज आहे. शिवाय या हिंदी सिनेमात एवढी तमीळ वापरली आहे, की या सिनेमाची भाषा हिंदी-तमिळ अशीच लिहायला हवी होती. शिवाय सबटायटल्स नसल्यानं एवढे तमीळ संवाद झेपत नाहीत. यामागचं लॉजिकही दिग्दर्शकानं सिनेमात सूचकपणे सांगितलंय. पण तरीही हे तमिळी संवादाचे खडे कमी करायला हवे होते. असो.)
आणि हो, शाहरुखनं दिल्ली बलात्कार प्रकरणानंतर जाहीरपणे सांगितल्यानुसार, या सिनेमापासून त्याच्या नायिकेचं नाव त्याच्याआधी पडद्यावर झळकायला सुरुवात झाली आहे. तेव्हा सुरुवातीची टायटल्स चुकवू नका आणि शेवटची तर तुम्ही चुकवू शकणारच नाही. कारण तिथं साक्षात रजनी सरांचं (भले फोटोंच्या रूपानं का होईना) दर्शन घडतं.
सो... बोर्ड ऑन धिस एक्स्प्रेस फॉर फुल्ल फन जर्नी....
वाई वेट्टिंग... चालो....
---
निर्माते - रेड चिलीज, यूटीव्ही मोशन पिक्चर्स
दिग्दर्शक - रोहित शेट्टी
संगीत - विशाल-शेखर
संवाद - साजिद-फरहाद
प्रमुख भूमिका - शाहरुख खान, दीपिका पदुकोण, सत्यराज, निकेतन धीर
दर्जा - ****

(पूर्वप्रसिद्धी - १० ऑगस्ट, महाराष्ट्र टाइम्स, पुणे आवृत्ती)
---