स्वप्न
------
डोंगर. उंचच उंच डोंगरांची रांग... हिरवागार निसर्ग आणि जणू हिरवाईचा शालू नेसलेली धरती... मधूनच आपलं विमान उडतंय. खरं तर ते विमान पण नाहीय. आपल्यालाच पंख फुटलेयत. खालचा भव्य पसारा डोळ्यांत मावत नाहीय. शेतं, त्यातून पळणाऱ्या चिमुकल्या नद्या, छोटी छोटी गावं, त्यातून जाणारे लहानशा रेषेसारखे रस्ते... मेंदूतून एकापाठोपाठ एक घोषणा होताहेत - समुद्रसपाटीपासून आपण आत्ता २५ हजार फुटांवर आहोत. बाहेरचं तापमान उणे १२ अंश सेल्सिअस आहे... वगैरे. पण या घोषणा नुसत्याच ऐकू येताहेत. शरीराला कसलीच जाण नाही. हां, थोडीशी थंडी वाजतेय जरूर; पण अंगावरचं पांघरूण ओढलं, की मस्त ऊबदार वाटतं. हलकीशी गुंगीही येतेय... एरवी रोजच्या जगण्यातले असह्य ताण पाठीवर घेऊन-वाहून अक्षरशः बाक आलाय अंगाला... आता हे ओझं वाटत नाहीय. एकदम हलकं हलकं वाटतंय... या उंचीचं एक अनाम आकर्षण वाटत आलेलं आहे. भीती नाही वाटत कधी. उलट अजून उंच उंच जावंसं वाटतं. इतकं उंच, की तिथून पृथ्वीची ती निळीशार सुंदर कडा दिसली पाहिजे. मग असंच अजून थोडं वर... अजून थोडं... पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षणाची कक्षा भेदून एकदम पार निघून जावं... ते 'व्हॉयेजर' की असंच कुठलं तरी यान सोडलं होतं ना, तसं! दूर दूर निघून जावं सगळ्या गुरुत्वाकर्षणांच्या कक्षा ओलांडून... चंद्र, मंगळ, गुरू, शनी, युरेनस, नेपच्यून... सगळ्यांना टाटा-बाय बाय करत, अजून दूर... आपल्या आकाशगंगेच्याही पार... काय असेल तिथं? कुठलं विश्व नांदत असेल? आपलं वय काय असेल तिथं? तिथून चुकूनमाकून परत आलोच पृथ्वीवर, तर काय दिसेल? शतकं ओलांडली असतील का पृथ्वीनं? की सगळं आहे तसंच असेल? लेक ओळखेल का आपल्याला??
...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
कानाचे पडदे भेदून जाणारा तो कर्णकर्णश आवाज आला आणि प्रियंवदा खाडकन जागी झाली. तिनं आजूबाजूला पाहिलं. बेडरूममध्ये एसीचा हलका आवाज येत होता. खिडकीतून उन्हाची तिरीप येत होती. तिनं घड्याळात पाहिलं. सव्वासात वाजले होते. ती स्वप्नातून आता मात्र पूर्ण जागी झाली. इतका वेळ त्या उंचच उंच डोंगरांवरून विहरताना तिचं भान हरपलं होतं. पण आता ती वास्तव जगात आली होती. तिला सकाळी करायच्या शंभर गोष्टींची यादी डोळ्यांसमोर आली. दूध तापवायचं, सगळ्यांचा चहा करायचा, मुलीचा-नवऱ्याचा आणि स्वतःचा डबा करायचा... पळत कॅब गाठायची. दीड तास प्रवास करून ऑफिस गाठायचं... तिथं मान मोडेपर्यंत काम करायचं, दीड-दोनला कसं तरी घाईत सँडविच-कॉफी नामक लंच संपवायचं, पुन्हा मीटिंग, मग प्रेझेंटेशन्स, मग मीटिंग... पुन्हा कॅब, पुन्हा दीड-दोन तास प्रवास... घरी यायचं. यंत्रवत जेवण करायचं. मुलीशी थोडं-फार बोलायचं! नवऱ्याशी दोन ठरलेली वाक्यं बोलायची आणि पुन्हा आपल्या बेडरूममधल्या ऊबदार दुलईत शिरून झोपायचं... दिवसभर एवढा शीण झालेला असतो, की मग कधी झोप लागते ते कळतच नाही.
...
समुद्र. निळाशार अथांग समुद्र. वर मोठमोठी जहाजं संथगतीनं मार्गक्रमण करताहेत. आपण त्या स्कुबा डायव्हरसारखा पोशाख करून आपल्या जहाजाच्या डेकवरून थेट समुद्रात उडी मारतोय... खोल खोल समुद्रात शिरतोय... वर अफाट, अथांग पाण्याचा पसारा आणि त्याखालच्या अलौकिक दुनियेत आपण! किती तरी प्रकारचे मासे... रंगीबिरंगी... याशिवाय बाकी किती तरी चित्र-विचित्र प्राणी. आत्तापर्यंत डिस्कव्हरी किंवा नॅशनल जिओग्राफिक चॅनेलवरच बघितलेले. पाणसर्प, ऑक्टोपस, कासवं आणि नावं माहिती नसलेले किती तरी! याशिवाय प्रवाळांची ती अद्भुत सृष्टी. केवढे त्यांचे रंग आणि केवढे त्यांचे आकार! आपण संथपणे पाण्यात विहरतोय. इथं कुणीही कुणाला त्रास देत नाहीय. जो तो आपल्या विश्वात मग्न. इथली शांतताही एकदम अजब. त्या शांततेचाही आवाज ऐकू येतो. तो आवाज स्वर्गीय असतो. आपल्या रोजच्या जगण्यातले सगळे कर्कश कोलाहल इथं पूर्णपणे विसरायला होतं. या शांततेचा डोह विलक्षण आकर्षक आहे. पण हे 'फेटल अॅट्रॅक्शन' आहे. या डोहाला थांग नाही. त्यात उडी मारली, की गडप व्हायचं. कुठं, कसं माहिती नाही. पण त्या अज्ञाताची भीती वाटते. एकीकडं विलक्षण ओढही वाटते. पूर्वी उंचीवर गेलं, की आपल्याला असं व्हायचं. एकदम त्या कड्यावरून खाली झोकून द्यावंसं वाटायचं. का, ते माहिती नाही. कुठं तरी खोलवर आत दडून बसलेली त्या अज्ञाताची ओढ त्या क्षणी एकदम अनावर व्हायची. कितीदा तरी पाय मागं घेतले. पण पुढच्या वेळी पाऊल मागं पडेलच याची शाश्वती नाही. आताही त्या समुद्रात सात-आठ किलोमीटर खोल उतरल्यावर तिथंही एक आणखी खोल दरी दिसतेय. गर्ता म्हणतात हिला! आता हिची ओढ का लागावी? माणूस खूप दुःखात असला, की दुःखाच्या गर्तेत लोटला असं म्हणतो आपण... ती हीच का? पण ही तर विलक्षण देखणी आहे. तिथं आत आत काय असेल, याची ओढ लागलीय केव्हाची. समुद्राच्या प्रचंड पाण्याचा दाब डोक्यावर आणि त्यात ही मनाची आणखी खोल खोल जाण्याची वेडी घालमेल... काय करावं? मारावीच का उडी? मागं सरकून अंदाज घ्यावा... एक-दोन-तीन म्हणावं आणि घ्यावी सरळ उडी. काय होईल ते होईल. बघू या... एक... दोन...
...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
प्रियंवदाला पुन्हा खाडकन जाग आली. कुठून तरी उंचावरून आपण दाणकन गादीवर आपटलो आहोत, असं तिला वाटून गेलं. बेडरूममध्ये सगळीकडं निळा प्रकाश पसरला होता. आपण अजूनही समुद्राच्या तळाशी आहोत की काय, असं प्रियंवदाला क्षणभर वाटलं. पण तो बेडरूममधल्या निळ्या एलईडीचा प्रकाश होता. उन्हाची तिरीप डोकावतच होती. घड्याळात सात वीस झाले होते. कालच्यापेक्षा पाच मिनिटं उशीर. पुन्हा कालचाच सगळा क्रम... फक्त आज नवरा सकाळीच टूरला निघून गेला होता, म्हणून त्याचा डबा नव्हता, इतकंच! मुलीला शाळेत निघायला उशीर झाला. तिची खूपच पळापळ झाली. कसंबसं आवरलं. कालच्या मीटिंगच्या नोट्स काढायच्या होत्या. कॅबमध्ये ते काम करू म्हणून ती तशीच निघाली. ब्रेकफास्ट राहिलाच. पुन्हा ऑफिस, चहा, प्रचंड काम, काम, क्लाएंटस्, फोन, आरडाओरडा, काहींची बेशिस्त, मग चिडचिड... तसाच घाईत दुपारचा बर्गर-कॉफीचा लंचब्रेक, पुन्हा मीटिंग, काम, क्लाएंट्स, मीटिंग, काम... कधी तरी ऑफिस संपलं. पुन्हा कॅबचा दीड-दोन प्रवास. ऑफिसमधल्या मैत्रिणींसोबत थोडा टीपी, थोडं गॉसिप. गालावर हलकेच उमटलेली स्मितरेषा... आज नवरा घरी नव्हता. लेकीचा अभ्यास घ्यायचा, काही तरी खायचं आणि झोपायचं. तासाभरात संपणारं काम... ती पुन्हा बेडरूममधल्या त्या निळाईत शिरली... हलकेच डोळे कधी मिटले कळलं नाही.
...
मग एके दिवशी ती हिमालयात विहरून आली. तिथल्या पांढऱ्याशुभ्र रंगानं तिला वेड लावलं. फार पूर्वी कधी तरी ती आई-वडिलांसोबत मसुरीला आली होती; पण मनसोक्त बर्फ खेळायला मिळालाच नव्हता. किती तरी चित्रपटांतून तिनं नायक-नायिका ते बर्फाचे गोळे एकमेकांना मारतात, ते बघितलं होतं. तिला एकदा तरी तसं करायचं होतं. बाकी हिमालयाची भव्यता पाहून तिला पुन्हा एकदा ते सर्वस्व झोकून देऊन समर्पित व्हायचं फीलिंग आलं. लोकांना हिमालयाची पुनःपुन्हा ओढ का लागते, हे तिला समजावून घ्यायचं होतं. तिला चालत, ट्रेक करत तो सगळा भूभाग पालथा घालायचा होता. तिला त्या शुभ्र वर्णात हरवून जायचं होतं. सांताक्लॉजसारखी पांढरी दाढी असणारे किंवा आपल्या ऋषी-मुनींसारखे दिसणारे एखादे प्रेमळ आजोबा त्यांच्या मांडीवर खेळायला बोलवत आहेत, असं तिला वाटे. तिला त्या डोंगरांवरून घसरत यायचं होतं, स्कीइंग करायचं होतं. गोंडोलात बसायचं होतं. तिनं बेडरूममधल्या एसीचं टेंपरेचर दहावर खाली आणलं. एकदम हुडहुडी भरून आली. तिनं दोन जाड रजया अंगावर घेतल्या आणि ती ‘हिमालयाच्या सफरी’वर निघाली. इथंही तिला पंख फुटले. एव्हरेस्ट, कांचनजुंगा, ल्होत्से अशा सर्व शिखरांच्या वरून ती उडत निघाली. मानसरोवरापर्यंत पोचली. तिथल्या थंडगार पाण्याचा हलकासा शिपका तिनं तोंडावर मारला... आणि....
...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
तिला जाग आली!
....
असे खूप दिवस गेले, खूप रात्री गेल्या. प्रियंवदाची स्वप्नं अफाट होती, अचाट होती. जवळपास रोज रात्री तिनं स्वप्नात तिच्या जवळपास सगळ्या इच्छा पूर्ण केल्या. कधी तरी तिच्या आईच्या कुशीत शिरावंसं वाटायचं. तेव्हा ती पाय पोटाजवळ घेऊन गर्भावस्थेतल्या बाळासारखी झोपून राहायची. पण तिच्या आईचा गर्भ आपोआप तिच्या सभोवती साकारायचा आणि तिला ऊब द्यायचा. हजारो रक्तपेशींचा रक्तवर्ण तिच्या सभोवती तयार व्हायचा. कधी तिला तिचं गाव आठवायचं. गावातलं शेत, तिथली विहीर आठवायची. फ्रॉकमध्ये वेचलेल्या चिंचा, बोरं आठवायची. कधी तिला कॉलेजात असताना सह्याद्रीत तुफान पावसात केलेली भटकंती आठवायची. हे सगळं ती पुनःपुन्हा जगायची. रोज रात्री...
आणि एक दिवस...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
गजर झाला. वाजतच राहिला. तिला जाग आलीच नाही...
...
आणि लांब तिकडं, आकाशगंगेच्या पलीकडं, कुणी तरी दोन्ही हातांची ओंजळ करून कुणाला तरी अलगद हातात घेत होतं...
हे मात्र स्वप्न होतं की नव्हतं, याचं रहस्य त्या गूढगर्भ ब्रह्मांडालाच ठाऊक होतं!
---
------
...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
कानाचे पडदे भेदून जाणारा तो कर्णकर्णश आवाज आला आणि प्रियंवदा खाडकन जागी झाली. तिनं आजूबाजूला पाहिलं. बेडरूममध्ये एसीचा हलका आवाज येत होता. खिडकीतून उन्हाची तिरीप येत होती. तिनं घड्याळात पाहिलं. सव्वासात वाजले होते. ती स्वप्नातून आता मात्र पूर्ण जागी झाली. इतका वेळ त्या उंचच उंच डोंगरांवरून विहरताना तिचं भान हरपलं होतं. पण आता ती वास्तव जगात आली होती. तिला सकाळी करायच्या शंभर गोष्टींची यादी डोळ्यांसमोर आली. दूध तापवायचं, सगळ्यांचा चहा करायचा, मुलीचा-नवऱ्याचा आणि स्वतःचा डबा करायचा... पळत कॅब गाठायची. दीड तास प्रवास करून ऑफिस गाठायचं... तिथं मान मोडेपर्यंत काम करायचं, दीड-दोनला कसं तरी घाईत सँडविच-कॉफी नामक लंच संपवायचं, पुन्हा मीटिंग, मग प्रेझेंटेशन्स, मग मीटिंग... पुन्हा कॅब, पुन्हा दीड-दोन तास प्रवास... घरी यायचं. यंत्रवत जेवण करायचं. मुलीशी थोडं-फार बोलायचं! नवऱ्याशी दोन ठरलेली वाक्यं बोलायची आणि पुन्हा आपल्या बेडरूममधल्या ऊबदार दुलईत शिरून झोपायचं... दिवसभर एवढा शीण झालेला असतो, की मग कधी झोप लागते ते कळतच नाही.
...
समुद्र. निळाशार अथांग समुद्र. वर मोठमोठी जहाजं संथगतीनं मार्गक्रमण करताहेत. आपण त्या स्कुबा डायव्हरसारखा पोशाख करून आपल्या जहाजाच्या डेकवरून थेट समुद्रात उडी मारतोय... खोल खोल समुद्रात शिरतोय... वर अफाट, अथांग पाण्याचा पसारा आणि त्याखालच्या अलौकिक दुनियेत आपण! किती तरी प्रकारचे मासे... रंगीबिरंगी... याशिवाय बाकी किती तरी चित्र-विचित्र प्राणी. आत्तापर्यंत डिस्कव्हरी किंवा नॅशनल जिओग्राफिक चॅनेलवरच बघितलेले. पाणसर्प, ऑक्टोपस, कासवं आणि नावं माहिती नसलेले किती तरी! याशिवाय प्रवाळांची ती अद्भुत सृष्टी. केवढे त्यांचे रंग आणि केवढे त्यांचे आकार! आपण संथपणे पाण्यात विहरतोय. इथं कुणीही कुणाला त्रास देत नाहीय. जो तो आपल्या विश्वात मग्न. इथली शांतताही एकदम अजब. त्या शांततेचाही आवाज ऐकू येतो. तो आवाज स्वर्गीय असतो. आपल्या रोजच्या जगण्यातले सगळे कर्कश कोलाहल इथं पूर्णपणे विसरायला होतं. या शांततेचा डोह विलक्षण आकर्षक आहे. पण हे 'फेटल अॅट्रॅक्शन' आहे. या डोहाला थांग नाही. त्यात उडी मारली, की गडप व्हायचं. कुठं, कसं माहिती नाही. पण त्या अज्ञाताची भीती वाटते. एकीकडं विलक्षण ओढही वाटते. पूर्वी उंचीवर गेलं, की आपल्याला असं व्हायचं. एकदम त्या कड्यावरून खाली झोकून द्यावंसं वाटायचं. का, ते माहिती नाही. कुठं तरी खोलवर आत दडून बसलेली त्या अज्ञाताची ओढ त्या क्षणी एकदम अनावर व्हायची. कितीदा तरी पाय मागं घेतले. पण पुढच्या वेळी पाऊल मागं पडेलच याची शाश्वती नाही. आताही त्या समुद्रात सात-आठ किलोमीटर खोल उतरल्यावर तिथंही एक आणखी खोल दरी दिसतेय. गर्ता म्हणतात हिला! आता हिची ओढ का लागावी? माणूस खूप दुःखात असला, की दुःखाच्या गर्तेत लोटला असं म्हणतो आपण... ती हीच का? पण ही तर विलक्षण देखणी आहे. तिथं आत आत काय असेल, याची ओढ लागलीय केव्हाची. समुद्राच्या प्रचंड पाण्याचा दाब डोक्यावर आणि त्यात ही मनाची आणखी खोल खोल जाण्याची वेडी घालमेल... काय करावं? मारावीच का उडी? मागं सरकून अंदाज घ्यावा... एक-दोन-तीन म्हणावं आणि घ्यावी सरळ उडी. काय होईल ते होईल. बघू या... एक... दोन...
...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
प्रियंवदाला पुन्हा खाडकन जाग आली. कुठून तरी उंचावरून आपण दाणकन गादीवर आपटलो आहोत, असं तिला वाटून गेलं. बेडरूममध्ये सगळीकडं निळा प्रकाश पसरला होता. आपण अजूनही समुद्राच्या तळाशी आहोत की काय, असं प्रियंवदाला क्षणभर वाटलं. पण तो बेडरूममधल्या निळ्या एलईडीचा प्रकाश होता. उन्हाची तिरीप डोकावतच होती. घड्याळात सात वीस झाले होते. कालच्यापेक्षा पाच मिनिटं उशीर. पुन्हा कालचाच सगळा क्रम... फक्त आज नवरा सकाळीच टूरला निघून गेला होता, म्हणून त्याचा डबा नव्हता, इतकंच! मुलीला शाळेत निघायला उशीर झाला. तिची खूपच पळापळ झाली. कसंबसं आवरलं. कालच्या मीटिंगच्या नोट्स काढायच्या होत्या. कॅबमध्ये ते काम करू म्हणून ती तशीच निघाली. ब्रेकफास्ट राहिलाच. पुन्हा ऑफिस, चहा, प्रचंड काम, काम, क्लाएंटस्, फोन, आरडाओरडा, काहींची बेशिस्त, मग चिडचिड... तसाच घाईत दुपारचा बर्गर-कॉफीचा लंचब्रेक, पुन्हा मीटिंग, काम, क्लाएंट्स, मीटिंग, काम... कधी तरी ऑफिस संपलं. पुन्हा कॅबचा दीड-दोन प्रवास. ऑफिसमधल्या मैत्रिणींसोबत थोडा टीपी, थोडं गॉसिप. गालावर हलकेच उमटलेली स्मितरेषा... आज नवरा घरी नव्हता. लेकीचा अभ्यास घ्यायचा, काही तरी खायचं आणि झोपायचं. तासाभरात संपणारं काम... ती पुन्हा बेडरूममधल्या त्या निळाईत शिरली... हलकेच डोळे कधी मिटले कळलं नाही.
...
मग एके दिवशी ती हिमालयात विहरून आली. तिथल्या पांढऱ्याशुभ्र रंगानं तिला वेड लावलं. फार पूर्वी कधी तरी ती आई-वडिलांसोबत मसुरीला आली होती; पण मनसोक्त बर्फ खेळायला मिळालाच नव्हता. किती तरी चित्रपटांतून तिनं नायक-नायिका ते बर्फाचे गोळे एकमेकांना मारतात, ते बघितलं होतं. तिला एकदा तरी तसं करायचं होतं. बाकी हिमालयाची भव्यता पाहून तिला पुन्हा एकदा ते सर्वस्व झोकून देऊन समर्पित व्हायचं फीलिंग आलं. लोकांना हिमालयाची पुनःपुन्हा ओढ का लागते, हे तिला समजावून घ्यायचं होतं. तिला चालत, ट्रेक करत तो सगळा भूभाग पालथा घालायचा होता. तिला त्या शुभ्र वर्णात हरवून जायचं होतं. सांताक्लॉजसारखी पांढरी दाढी असणारे किंवा आपल्या ऋषी-मुनींसारखे दिसणारे एखादे प्रेमळ आजोबा त्यांच्या मांडीवर खेळायला बोलवत आहेत, असं तिला वाटे. तिला त्या डोंगरांवरून घसरत यायचं होतं, स्कीइंग करायचं होतं. गोंडोलात बसायचं होतं. तिनं बेडरूममधल्या एसीचं टेंपरेचर दहावर खाली आणलं. एकदम हुडहुडी भरून आली. तिनं दोन जाड रजया अंगावर घेतल्या आणि ती ‘हिमालयाच्या सफरी’वर निघाली. इथंही तिला पंख फुटले. एव्हरेस्ट, कांचनजुंगा, ल्होत्से अशा सर्व शिखरांच्या वरून ती उडत निघाली. मानसरोवरापर्यंत पोचली. तिथल्या थंडगार पाण्याचा हलकासा शिपका तिनं तोंडावर मारला... आणि....
...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
तिला जाग आली!
....
असे खूप दिवस गेले, खूप रात्री गेल्या. प्रियंवदाची स्वप्नं अफाट होती, अचाट होती. जवळपास रोज रात्री तिनं स्वप्नात तिच्या जवळपास सगळ्या इच्छा पूर्ण केल्या. कधी तरी तिच्या आईच्या कुशीत शिरावंसं वाटायचं. तेव्हा ती पाय पोटाजवळ घेऊन गर्भावस्थेतल्या बाळासारखी झोपून राहायची. पण तिच्या आईचा गर्भ आपोआप तिच्या सभोवती साकारायचा आणि तिला ऊब द्यायचा. हजारो रक्तपेशींचा रक्तवर्ण तिच्या सभोवती तयार व्हायचा. कधी तिला तिचं गाव आठवायचं. गावातलं शेत, तिथली विहीर आठवायची. फ्रॉकमध्ये वेचलेल्या चिंचा, बोरं आठवायची. कधी तिला कॉलेजात असताना सह्याद्रीत तुफान पावसात केलेली भटकंती आठवायची. हे सगळं ती पुनःपुन्हा जगायची. रोज रात्री...
आणि एक दिवस...
टर्रर्रर्रर्र... टिण टिण टिण.... टर्रर्रर्रर्र.... टिण टिण टिण....
गजर झाला. वाजतच राहिला. तिला जाग आलीच नाही...
...
आणि लांब तिकडं, आकाशगंगेच्या पलीकडं, कुणी तरी दोन्ही हातांची ओंजळ करून कुणाला तरी अलगद हातात घेत होतं...
हे मात्र स्वप्न होतं की नव्हतं, याचं रहस्य त्या गूढगर्भ ब्रह्मांडालाच ठाऊक होतं!
---
No comments:
Post a Comment