मटा रविवार संवाद लेख

स्वप्नांचा 'केक'वॉक
-----------------------

ख्रिसमसची चाहूल लागली, की तो शुभ्र दाढीधारी, लाल टोपीवाला सांताक्लॉज आठवतो. नाताळच्या आदल्या दिवशी रात्री हा गुपचूप घरी येऊन मुलांना भेटवस्तू ठेवून जातो. त्यासाठी घरोघरी मुलं ते सॉक्स टांगून ठेवतात. (याहून बरी वस्तू चालली असती खरं तर!) असो. तर मुलांची अशी दर वर्षी मजा मजा असते. पण आमचं म्हणणं, मोठ्यांनी काय पाप केलंय? त्यांनाही सांतानं भेटवस्तू द्याव्यात की...
आमच्या मागण्या तशा काही फार नसतात. मध्यममार्गीय विचारांची आणि मध्यमवर्गीय मनांची धाव कुठवर जाणार हो! पण पहाटे पहाटे येऊन सांताबाबानं कधीही बिल न येणारं एखादं क्रेडिट कार्ड आमच्या मोज्यात टाकलं, तर काय हरकत आहे? नोटाबंदीच्या धसक्यानंतर आम्ही शक्यतो रोख रक्कम बाळगणं बंदच केलंय. तसंही खिशात पैसे असले, की ते नाहक खर्च होतात. त्यापेक्षा ते नसलेलेच बरे. मात्र, कधीच बिल न येणारं क्रेडिट कार्ड मिळालं तर आम्ही आयुष्यभर सांताची गुलामी करायला तयार आहोत. विरक्ती ही संतांची शिकवण असली, तर आसक्ती ही सांताची शिकवण आहे. आणि आम्ही आमच्या आयुष्यात अजून आसक्ती सोडलेली नाही. आम्हाला एकाच वेळी अनेक गोष्टी करायला आवडतात. आम्हाला चांगले सिनेमे पाहायला आवडतं, नाटकं पाहायला आवडतात, सवाई गंधर्व महोत्सव सोफ्यावर बसून ऐकायचा असतो; याशिवाय बिझनेस क्लासनं इंटरनॅशनल प्रवास करायचा असतो. सगळं जग हिंडून बघायचं असतं. आणखी म्हणाल, तर अंबानींच्या मुलीच्या लग्नात (वाढपी म्हणून नव्हे) मिरवायचं असतं; प्रियांका-निकच्या लग्नात तिचा बेस्ट मॅन व्हायचं असतं (आता दुसरा पर्याय तरी कुठं ठेवलाय तिनं?); याशिवाय सहकारसम्राट, शिक्षणसम्राट, मद्यसम्राट आदी मंडळींच्या दर वर्षी नित्यनेमानं होणाऱ्या वेगवेगळ्या समारंभांना, लग्नांना-बारशांना-मुंजींना आम्हाला हेलिकॉप्टरनं जायचं असतं. फक्त बारीकशी अडचण एवढीच, की या सगळ्यांसाठी फार पैसे लागतात हो! म्हणून आम्हाला ना सांताकडून ते कधीही बिल न येणारं क्रेडिट कार्ड हवंय. (वास्तविक आपल्या देशात कधीही परत न फेडण्याची कर्जे सरकारी बँकांकडून घेऊन, मोठमोठ्या लोकांनी केवढा 'आदर्श' घालून दिला आहे. पण आम्हाला एवढी मोठी झेप काही जमायची नाही. त्यामुळं आम्हाला आपलं बिल न येणारं कार्ड पुरे!) बघा सांता, जमवा तेवढं!
आणि हो, सांता, आम्हा शहरवासीयांना अजून एक हक्काची जागा हवीय. ती द्याल का तुम्ही? आम्ही जिथं कुठं आमची दुचाकी किंवा चारचाकी घेऊन जाऊ, तिथं तिला लगेचच पार्किंग मिळेल, अशी काही तरी जादू करा ना! म्हणजे बटण दाबलं, की गाडीच्या समोर बरोबर तेवढी मोकळी जागा तयार झाली पाहिजे. अहो, आम्ही साधी भाजी आणायला गेलो, तरी पार्किंगसाठी दोन दोन, तीन तीन चकरा माराव्या लागतात आम्हाला. म्हणजे भाजी शंभर रुपयांची आणि त्यासाठी पेट्रोल जाळायचं दोनशे रुपयांचं असा आमचा उफराटा कारभार झालाय बघा. त्यामुळं आमच्या गाडीला अशी एक जादूची यंत्रणा बसवा, की ती गाडी आम्ही जिथं कुठं घुसवू तिथं आपोआप त्या गाडीच्या आकाराची जागा तयार व्हायला हवी. आजूबाजूची गर्दी अशी अवाक होऊन बघत राहिली पाहिजे. (पुण्यात हे दृश्य जमवणं तसं अवघड आहे म्हणा. इथं कितीही भारी सेलिब्रिटी शेजारून गेला, तरी आपल्या कट्ट्यावरच्या टोळीतून मान न वळवणारेच जास्त!) पण तरीही ती पार्किंगला आयती जागा मिळण्याची आमची फँटसी कायम आहे. सांताबाबा, आता अशी जादू फक्त तुमच्या पोतडीतच आहे बघा. तर विचार करा. तेवढं काम करूनच टाका...

अजून एक छोटीशी मागणी. खरं तर ही छोटीशी मागणी नाही म्हणता येणार; कारण त्या मागणीतच आम्हाला 'खूप काही' हवंय. सांता, आम्ही आता भारी भारी स्मार्टफोन वापरतो. पण त्यात कितीही जागा असली, तरी ती आम्हाला पुरत नाही. त्यामुळं आम्हाला अनलिमिटेड डेटा दिलात, तसंच अनलिमिटेड स्पेस पण द्या ना! हे म्हणजे खायला द्यायचं, पण पोट नाही द्यायचं असं झालं. असं करू नका. पोटावर मारा; पण डेटावर मारू नका. आमचं वाय-फाय, आमचं नेटवर्क कधीही बंद पडू देऊ नका. आमच्या स्मार्टफोनची बॅटरी कधीही उतरू देऊ नका. तुम्हाला तर माहितीच आहे, की हल्ली आम्ही एक वेळ न जेवता राहू (पण एक वेळच हं... रात्री मजबूत जेवू!), पण स्मार्टफोनशिवाय आम्हाला एक मिनिटही काढणं केवळ अशक्य आहे. आमच्या पोस्टवर येणाऱ्या 'लाइक'च्या संख्येवर आमचा त्या त्या वेळचा मूड असतो, हेही आता सांगायला नको. तेव्हा सांता, येताना भरपूर जीबी, टीबी भरून स्पेस घेऊन या आणि आमच्या गरिबाच्या स्मार्टफोनच्या झोळीत तेवढी टाका. हे तुम्हाला नक्की जमेल सांता... बघाच! तुम्ही हे एकदा केलंत की आमचे सगळे 'लाइक' तुम्हालाच!
सांता, आमच्या आजूबाजूला सध्या गुडघ्यात मेंदू असलेल्या लोकांची संख्या दिवसेंदिवस वाढते आहे. हे असे वेडपट लोक आम्हाला रोज रस्त्यानं जाता-येता दिसतात. काही जण भयानक धूर सोडणाऱ्या गाड्या चालवत असतात, काही जण बेदरकारपणे सिग्नल मोडून पुढं आपलं बाइकरूपी घोडं दामटत असतात, काही जण बसमधून बाहेरच्यांची पर्वा न करता पचापच थुंकत असतात, काही लोक रस्त्याच्या डाव्या बाजूला येऊन उभे राहतात आणि सिग्नल सुटला, की समोर जाणाऱ्यांना गाडी आडवी घालून उजव्या बाजूला वळतात, काही जण 'नो एंट्री'तून सरळ घुसतात आणि वर त्यांना काही म्हटलं, की बोलणाऱ्याचीच आय-माय उद्धरतात, काही महाभाग मध्यरात्री प्रचंड मोठा आवाज करीत, महागड्या गाड्या उडवीत बेफाम उद्दामपणा करतात, काही जण वाढदिवसाच्या नावाखाली वाट्टेल तेव्हा, वाट्टेल तिथं फटाके उडवतात आणि अक्षरशः लाखो रुपयांचा धूर करतात, काही थोर महात्मे दारू पिऊन गाड्या चालवतात आणि स्वतःबरोबरच दुसऱ्याच्याही जीवाला धोका उत्पन्न करतात. तेव्हा सांताजी, या सगळ्यांचा मेंदू गुडघ्यातून काढून पुन्हा डोक्यात जागच्या जागी बसवणं तुम्हाला जमेल काय? ही मागणी आम्ही स्वतःसाठी नाही, तर आमच्या शहरासाठी, सगळ्या समाजासाठी करतो आहोत. तुम्हाला 'सीएसआर' म्हणून काही जबाबदारी असेलच की! त्या 'हेड'खाली एवढं काम करून टाका आणि तुम्हीही पुण्य कमवा...

याखेरीज अनेक छोट्या छोट्या गोष्टी आहेत. ऑफिसात बॉसने न कुरकुरता हवी तेवढी रजा देणे, बायकोनं न कुरकुरता मित्रांसोबत हव्या तेवढ्या पार्ट्या करायला वा हुंदडायला जाऊ देणे, आपल्या क्रिकेट संघाने परदेशात जाऊन दर वेळीच माती न खाणे, मराठी सीरियलमध्ये डोक्यात न जाणारे (आणि डोक्याला पटणारे) प्रसंग घडविणे, वेळच्या वेळी बस/ट्रेन/विमान यांचे रिझर्व्हेशन मिळणे, फार अपेक्षा ठेवून वाचायला घेतलेले पुस्तक अगदीच टुकार न निघणे, फेसबुकवर आपण एका हेतूनं टाकलेली पोस्ट लक्षात न घेता, मूर्खासारख्या भलत्याच कमेंट करणाऱ्या लोकांना लिस्टीतून आपोआप गायब करणे अशा किती तरी गोष्टी तुम्ही सहज करू शकता, सांता... तुम्ही हे केलंत ना, तर लक्षावधी लोक तुम्हाला दुवा देतील बघा! (आमच्याकडं तर लगेच तुमचं मंदिरही बांधतील आणि वर तुमच्या धर्माच्या/जातीच्या चौकशा सुरू होतील.) असो.
आता शेवटची एकच मागणी - आमच्या राजकारण्यांना भ्रष्टाचार न करण्याची बुद्धी द्या...
अरे, अरे! असे पळून जाऊ नका हो सांता, एवढं अवघड आहे का हे? अहो, थांबा ना... असं काय करता? ओ सांता...

---

(पूर्वप्रसिद्धी : महाराष्ट्र टाइम्स, पुणे आवृत्ती; २३ डिसेंबर २०१८)

---